كليدواژه :
مُهر و نگين , پادشاهان ساساني , تعيين هويت , نقش مايۀ مُهرها , هنر ايران باستان
چكيده فارسي :
مهرها و نگين‌هاي منتسب به شاهان ساساني اگر چه در مقايسه با مجموع مهرهاي بر جاي مانده از اين دوره اندك شمارند، به لحاظ جنس، تزئينات به كار رفته در ساخت و نقوش حك شده بر آن‌ها از ساير مهرهاي اين دوره متمايزند. نقوش حك شده بر اين مهرها عبارتند از تصوير چهره پادشاه، صحنه پيروزي بر دشمن، و برخي از حيوانات. اساس آگاهي‌هاي ما از اين مهرها متكي به آثار موجود در موزه‌ها و در برخي موارد صرفاً توصيفي است كه در منابع نوشتاري آمده‌اند. با توجه به اينكه در مورد هويت برخي از پادشاهان نقش شده بر مهرها و نگين‌ها اختلاف نظرهايي در ميان پژوهشگران وجود دارد، اين پژوهش با بررسي مهرها و نگين‌هاي شاهان ساساني موجود در موزه‌ها و گزارش‌هاي متون اسلامي و تمركز بر نقش‌مايه‌هاي آن‌ها به دنبال تعيين هويت پادشاهان نقش‌شده و همچنين ميزان تأثيرپذيري ساسانيان از هنرهاي پيشين و معاصران آن‌ها است. بررسي‌‌ها بيانگر آن است كه بن‌مايه مهرهاي شاهان ساساني همانند ساير آثار هنري اين دوره تأثير پذيرفته از الگوهاي ايران باستان و تمدن‌هاي شرق باستان است. همچنين، تأثيرپذيري ساسانيان از الگوهاي غربي و همسايگان در قالب ظاهري و به پيروي از سبك روز مشاهده مي‌شود؛ اگرچه در بيشتر موارد ساسانيان اين الگوها را با استانداردهاي خود تطبيق داده‌اند. در رفع ابهامات موجود در خصوص شناسايي پادشاهان نقش شده بر مهرها نيز بايستي از ساير آثار هنري اين دوره بهره گرفت.
چكيده لاتين :
Although the number of the seals and signets attributed to Sasanian Kings is small compared to the collection of the remaining seals from this period, they are distinguished from the other seals of the period due to their materials, embellishments, used in the structure and inscribed motifs on them. The Sasanian kings to whom a seal or signet is attributed include Ardeshir I, Shapur I, Narseh, Bahram IV, Bahram V, Peroz, Kavad I, Khosrow A, and Khosrow Parviz. The motifs on these seals are the kings’ portraits, the scene of victory over the enemy, and some animals. The base of our knowledge about these seals relies on the items remaining in the museums and sometimes, simply on the descriptions in the written resources. As there is a disagreement between the researchers about the identity of some kings inscribed on the seals and signets, this survey is going to identify the kings and illuminate the amount of Sasanians’ impressibility from their contemporaries and previous arts through studying the seals and signets of Sasanian kings existing in the museums and Islamic texts focusing on their motifs. The studies show that the theme of the Sasanian kings’ seals is influenced by the patterns of ancient Iran and eastern civilizations. Also, the impressibility of Sasanians from western patterns and the neighbors is seen in the external form and following their method; however, in most cases, Sasanians adjusted these patterns to their own standards. Other artistic works of this period and new findings can be used to remove the ambiguities about the kings inscribed on the seals.
