ارزيابي حُسن اجراي سياست‌هاي راهبردي و كلانِ علم و فناوري در ايران مبتني بر رويكرد شبكۀ سياستي

Evaluating the Good Implementation of Strategic and Macro-Policies of Science and Technology Based on Policy Network Approach

هدف اين پژوهش ارزيابي حُسن اجراي سياست‌هاي راهبردي و كلانِ علم و فناوري در ايران به‌روش شبكۀ سياستي است. بدين منظور، با مرور منابع و تحقيقات در حوزۀ سياست‌گذاري عمومي و به‌ويژه سياست‌گذاري علم و فناوري، چارچوبي نظري شامل سه مرحلۀ سياست‌گذاري كلي (شامل دو سطح اَبَرسياست‌ها و سياست‌هاي راهنما)، سياست‌گذاري اجرايي (شامل سه بخش سياست‌هاي سمت تقاضا، سياست‌هاي سمت عرضه و سياست‌هاي زيرساخت مبادله) و ارزيابي سياستي (در سه سطح بروندادها، پيامدها و آثار) تدوين شد. سپس شبكۀ سياستي علم و فناوريِ ايران در وضعيت موجود، نخست مبتني بر اسناد سياستي و سپس مبتني بر نظريات خبرگان نگاشت و با يكديگر مقايسه شد. بدين منظور، نخست 25 سند سياستي بررسي و سپس پرسش‌نامه‌اي تدوين و بين 50 نفر از خبرگان سياست علم و فناوريِ ايران توزيع شد. براي تحليل و ترسيم نگاشت‌هاي حاصل از اسناد سياستي و نظريات خبرگان، از نرم‌افزارهاي يو‌سي‌آي نت (UCI Net) و نت دراو (NetDraw) و براي مقايسۀ آن‌ها با يكديگر از آزمون تي به كمك نرم‌افزار اس‌پي‌اس‌اس استفاده شد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد عملكرد شبكۀ سياستي علم و فناوريِ ايران مبتني بر آراي خبرگان در قريب به 44 درصد نسبت به تكاليف اسناد سياستي انحراف دارد؛ بدين معنا كه در مأموريت‌هاي سياستيِ تعدادي از نهادهاي شبكۀ سياستي علم و فناوريِ ايران، تفاوت‌هاي معنادار بين آنچه در اسناد سياستي ذكر شده و آنچه در عمل انجام مي‌شود، وجود دارد. همچنين دربارۀ بعضي سياست‌هاي علم و فناوري، ضعف جدي عملكرد مشاهده مي‌شود.

The aim of this research is to evaluate the good implementation of strategic and macro-policies of science and technology in Iran based on policy network approach. Reviewing the studies in public policy making, particularly science and technology policy making, a model in three phases of macro-policy making (two meta-policies and guiding policies), executive policy making (in three sections of demand policies, supply policies, and exchanging policies), and political evaluation (in three sections of outcome, consequence, and work) was suggested. Then, the policy network of science and technology in Iran was modelled based on the policy documents and experts' opinions, which were compared afterwards. UCI Net and NetDraw software were used to analyze the documents and the experts' opinions. Their comparison was done through t-test in the SPSS software. The findings indicate that the performance of the policy network of science and technology in Iran based on the experts' opinions has 44% functional deviation from the policy documents. This means that in political missions, some institutions of policy network in Iran's science and technology have a significant difference with clauses in the policy documents and their implementation. Also, there are some performance weaknesses in some policies of science and technology.