آمار و آرايش سپاهيان در نبرد عاشورا

پرسش اصلي مقاله اين است كه آيا مي‌توان در خصوص واقعه عاشورا، بر اساس تحليل گزارش هاي تاريخي، به آماري درست يا نزديك به آن درباره شمار نفرات و كشتگان دو لشكر و اسيران دست يافت؟ جز اين، به آرايش جنگي سپاهيان نيز پرداخته شده است. در اين مقاله از شيوه تحليل و تبيين گزارش هاي تاريخي استفاده شده تا جزئيات روشن تر شود و از مبالغات رايج فاصله بگيريم. حاصل اين كار، برگزيدن آمارهايي معقول و پذيرفتني تر است. به عنوان نمونه مي توان به آمار سپاهيان كوفه اشاره كرد كه تاكنون اينچنين محاسبه نشده است. بايد افزود بيشتر مطالبي كه در آثار ديگران (پيشينه پژوهش) آمده است، غيرمستقل و بخشي از يك اثر مفصل تر از يك تا چندين جلد هستند كه دسترسي به آنها چندان هم آسان نيست، اما در اين نوشتار، داده ها و نظرات در قالب يك مقاله با عنوان و حجمي محدود به خوانندگان عرضه شده است.