نگرش ماكياوليستي به شيوه حكمراني مؤسس آل مظفر

با توجه به عدم تفاوت آفرينش و سرشت انسان و طبيعت جامعه انساني در طول تاريخ، بنيادهايي تقريباً يكسان از كاربرد قدرت و شيوه حكمراني در انواع ساخت قدرت و شكل حكومت به ‌كار گرفته شده است. واكاوي شيوه حكمراني »امير مبارزالدين محمد « مؤسس آل‌ مظفر (713-765ق/ 1314-1363م) از حيث سياسي، ديني و اخلاقي و مقايسه آن با افكار و تأملات ماكياولي (873-933ق/ 1469-1527م) به ‌عنوان يكي از برجسته‌ترين چهره‌هاي تاريخ عقايد سياسي و فلسفه حكومت، مسئله اصلي اين مقاله است. امير مبارزالدين با شيوه حكمراني كه مبتني بر خشونت و ادعاي اجراي مو به موي احكام شرعي در عصر فترت پساايلخاني بود، تقريباً راهي را در سياست پيمود كه ماكياولي نظريه‌پرداز غيراخلاقي انديشه سياسي، حدود دو قرن بعد تئوريزه كرد. يافته‌هاي پژوهش كه با رويكرد توصيفي-تحليلي انجام گرفته، نشانگر آن است كه با وجود تفاوت‌هاي ظاهري در گفتار و رفتار حكام سرزمين‌ها در قرون گذشته كه متأثر از تفاوت فرهنگ‌هاي مناطق گوناگون و برخي اقتضائات زمانه است، همساني‌هايي ميان انديشه سياسي برخي صاحب‌نظران و رويه ‌حكمراني بعضي فرمانروايان وجود دارد. سياست‌هاي حكومتي و روش‌هاي حكمراني امير مبارزالدين به‌جز در موارد اندكي همانند »پرهيز از نفرت‌انگيز شدن «، با بعضي از رهنمودهايي منطبق است كه ماكياولي ارائه كرده است. از دلايل اين انطابق، برآمدن هر دو شخصيت از شرايطي است كه در آن نهادهاي سياسي، اجتماعي، اخلاقي و ديني در سراشيب زوال قرار داشتند. هر دو نفر، كشتار و خشونت، زور و تزوير و فريب را از كليدهاي موفقيت دانسته و بر آن بوده‌اند كه براي تثبيت حكومت و تأمين امنيت و آنچه كه رعايت عدالت ناميده مي‌شود، مي‌توان از هر راهكار و ابزاري، ولو غيراخلاقي استفاده كرد.