معادلات و روش‌هاي پيش‌بيني فرسايش شخم و برآورد جابجايي خاك ناشي از عمليات خاكورزي در حوضه چهل گزي استان كردستان

استفاده از منابع طبيعي به عنوان اصل اساسي زندگي، نيازمند ديدگاهي در راستاي پتانسيل ها و واقعيت هاي حاكم بر آن است كه تحت برنامه ريزي و مديريت اصولي انجام مي پذيرد، هرگونه بهره برداري بدون توجه به اصول پايداري، تأثيرات جبران‌ناپذير و يا پر هزينه را رقم مي زند. مطالعه حاضر به پيش بيني و برآورد مقدار جابجايي خاك حاصل از عمليات خاك ورزي با بهره‌گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي در راستاي ارزيابي، ارائه الگوهاي برنامه ريزي، اتخاذ تصميمات مديريتي، ترويج، آموزش و اجراي پروژه‌هاي سودمند در ارتباط با كاهش نرخ جابجايي خاك در اراضي زراعي زيرحوضه چهل گزي با توجه به نقشه كاربري اراضي سال 1393 پرداخته است. طي اين پژوهش ابتدا نقشه كابري اراضي و شيب اراضي زراعي منطقه، تهيه و نوع ادوات خاك ورزي (گاوآهن و چيزل) مورد استفاده نيز از طريق بازديد ميداني تعيين شد و سپس معادلات پيش بيني ميزان جابجايي خاك متناسب با نوع ادوات در منطقه انتخاب و با استفاده از آن اقدام به برآورد مقدار جابجايي خاك شد. نتايج پژوهش بيانگر پتانسيل بالاي اين زيرحوضه در فرسايش خاك ورزي و جابجايي خاك با توجه به سهم قابل توجه مساحت اراضي زراعي ديم است؛ به گونه اي كه متوسط ميزان پيش بيني جابجايي طولي خاك در جهت شيب با استفاده از معادلات گاوآهن‌برگردان دار به عنوان ابزار غالب در زيرحوضه از 1/40 تا 44/53 متر تعيين شد كه با توجه به اهميت عمليات و فرسايش خاك ورزي و همچنين موقعيت زيرحوضه در تأمين آب سد قشلاق نيازمند جديت و توجه بيشتر به كاهش نرخ جابجايي خاك و واقعيت هاي حاكم بر سيستم كشاورزي استان كردستان و كشور ايران است.