تبيين جنبش مشروطه خواهي ايرانيان بر اساس نظريه انقلاب كرين برينتون

Explaining the Iranian constitutional movement based on Crane Brinton's theory of revolution

مقاله حاضر در صدد است با رويكرد و روشي تلفيقي و با استناد به شواهد تاريخي، از جمله منابع تاريخ نگاري، خاطرات، سفرنامه ها و مطبوعات، به تبيين عوامل بروز مشروطه خواهي در ايران بر اساس نظريه انقلاب كرين برينتون بپردازد. نظريه انقلاب برينتون از اين جهت مهم است كه به بررسي چهار انقلاب بزرگ (فرانسه، روسيه، انگليس و آمريكا) دنيا پرداخته است. روش مقاله تاريخي بوده و از نظريه جهت تبيين تحولات استفاده شده است. يافته ها حاكي از آن است كه از بين نشانه هاي مقدماتي كه برينتون در نظريه انقلاب خود بر مي شمارد، مولفه هاي «ناكارآمدي ماشين حكومت»، و «تغيير بيعت منورالفكران» در وقوع مشروطيت ايران نقش داشتهاند. نشانه هاي «رشد اقتصادي»، «منازعه طبقاتي» و «ناكامي شگفت آور در كاربرد زور» با مشروطيت ايران انطباق نداشته و برعكس نظريه برينتون، حكومت و مردم در شرايط اقتصادي سختي قرار داشتند. در جنبش مشروطيت تضاد طبقاتي هم مشاهده نشد و عليرغم وجود خشونت در ماجراي مسجد جامع و حوادث منتهي به مهاجرت كبري، به دليل غلبه جريان مذاكره و فشار و همراهي شاه با مشروطه خواهان، ميتوان گفت كه در جنبش مشروطه خواهي ايرانيان، كاربرد زور و قواي نظامي جهت سركوب معترضان مشاهده نميشود. روند حوادث جنبش و تطبيق آن با نظريه برينتون و چهار انقلاب بزرگ نشان از آن دارد كه مشروطه خواهي ايرانيان نه انقلاب بلكه جنبش بوده است.

The present article seeks to explain the causes of constitutionalism in Iran based on Crane Brinton's theory of revolution, using a combined approach and method, citing historical evidence, including historiographical sources, memoirs, travelogues, and the press. Brinton's theory of revolution is important because it examines the four great revolutions (France, Russia, Britain, and the United States). The method of the article is historical and theory has been used to explain the developments. Findings indicate that among the preliminary signs that Brinton considers in his theory of revolution, the components of "inefficiency of the government machine", and "change of allegiance of enlightened thinkers" have played a role in the occurrence of Iranian constitutionalism. . The signs of "economic growth," "class strife," and "surprising failure to use force" did not conform to Iranian constitutionalism, and contrary to Brinton's theory, the government and the people were in a difficult economic situation. There was no class conflict in the constitutional movement, and despite the violence in the Grand Mosque and the events leading up to Kobra's migration, due to the dominance of the negotiation process and the Shah's pressure and support for the constitutionalists, it can be said that force was used in the Iranian constitutional movement. an‎d there is no military force to suppress the protesters. The course of events of the movement and its adaptation to Brinton's theory and the four great revolutions show that the Iranian constitutionalism was not a revolution but a movement