بررسي آب مجازي با رويكرد مديريت منابع آب با استفاده از نرم‌افزار CROPWAT

آب يكي از مهم‌ترين اجزاي مورد‌نياز براي تداوم حيات است. مصرف بي‌رويه اين عنصر، صدمات جبران‌ناپذيري به منابع آبي وارد ساخته و صنعت كشاورزي بيشترين حجم آب مصرفي را به خود اختصاص داده است. در سال‌هاي اخير كاهش چشمگير منابع آبي و هم‎چنين روند رو به رشد خشك‌سالي لزوم بازبيني و تغيير در صنعت كشاورزي را ايجاب مي‌نمايد. به‎همين منظور در اين پژوهش، برآورد نياز آبي محصولات كشاورزي استان مازندران شامل برنج، گندم، جو، مركبات و بررسي حجم آب مجازي سبز، آبي و ميزان آب صادر و واردشده توسط اين محصولات در سطح استان به‌عنوان قطب كشاورزي كشور است. بدين منظور اطلاعات هواشناسي ازجمله بارش، حداقل و حداكثر دما، رطوبت نسبي، ساعات آفتابي منطقه و اطلاعاتي هم‎چون سطح زير كشت، ميزان عملكرد اين محصولات، حجم آب صادر و واردشده در طي ده سال اخير از سازمان‌هاي مربوطه دريافت شده است. به‎منظور برآورد نياز آبي و آب مجازي از روش‌هاي فائم پنمنمانتيث و USDA در نرم‌افزار CROPWAT استفاده ‌شده است. يافته‌ها نشان داد به‎ترتيب برنج، گندم، جو و مركبات بيشترين نياز آبي و حجم آب مصرفي را به خود اختصاص داده‌اند. هم‎چنين عمده آب مورد‌نياز برنج از آب آبي تأمين مي‌شود و بيشترين آب مصرفي گياهان گندم، جو و مركبات از منابع آب سبز بوده كه براي ذخيره‌سازي مناسب نيست. با توجه به پتانسيل اقليمي استان مازندران، تغيير الگوي كشت به سمت گياهاني با نياز آبي كم كه قادر به جذب آب مورد‌نياز خود از منابع آب سبز هستند مانند گندم، جو و مركبات و هم‎چنين كاهش سطح زير كشت گياهاني با نياز آبي فراوان مانند برنج منابع آبي بيشتري را ذخيره‌سازي نموده و در كنترل بحران آب مؤثر باشد.