تحليل بلاغي چيستان در ادب عامه

پژوهشگران علوم بلاغي از آغاز تاكنون تمام توجه خود را به ادب رسمي معطوف كرده‌اند. نگاهي به شاهد مثال‌هاي كتب بلاغي به‌خوبي مؤيّد اين نظر است. اين مسئله در تدريس مباحث بلاغي در مراكز آموزشي چون دانشگاه‌ها نيز كاملاً صدق مي‌كند، غافل از اينكه ادب عامه ساختار و زيبايي‌شناسي خاص خود را دارد كه غفلت از آن، ناديده گرفتن بخش بزرگي از ظرفيت بلاغي ‌زبان است. پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از معيارهاي بلاغي به زيبايي شناسي چيستان به‌عنوان نوعي از كنايه در ادب عامه پرداخته است. نتايج نشان مي‌دهد در پژوهش هاي انجام‌شده تنها به بلاغت قسمت اول (توصيف) توجه شده و از بلاغت موصوف غافل مانده‌اند؛ درحالي‌كه پنهان‌سازي و تعليق معنا با توجه به وصف‌هاي موجود، بيانگر اين است كه چيستان درواقع كنايه از موصوف است. نكته اي كه تاكنون به گونۀ بايسته به آن پرداخته نشده و عدم توجّه به اين مسئله، موجب شده در كتب بلاغي به‌اشتباه در مبحث بديع جاي بگيرد. تفاوت اين گونه كنايه با كنايات مرسوم كتب بلاغي و تبيبن و تشريح زيبايي‌هاي آن، در مقايسه با نمونه‌هاي ادب رسمي از مباحثي است كه در متن مقاله به‌تفصيل به آن پرداخته شده است