اقتصاد سياسي بودجه در مجلس: تحليلي بر الگوي تغييرات لايحه بودجه در مجلس شوراي اسلامي

هدف اين مطالعه شناخت الگوي تغييرات كمي لوايح بودجه در مجلس است. تغييرات بودجه در مجلس در سطح ارقام كلان بودجه (مصارف بودجه عمومي) در دوره 1399 -1376 و در سطح تغييرات رديف‌هاي هزينه‌اي تمام دستگاه‌هاي دولتي از سال 1399-1388 احصاء و مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد  حدود 30 درصد از افزايش‌هاي عمومي بودجه در مجلس رخ داده است. مجلس در نقش تثبيت‌كننده هزينه‌هاي عمومي و نيز سياست‌گذار مالي عمل كرده است. همچنين رويكرد مجلس در تغييرات رديف‌هاي هزينه‌اي لايحه بودجه، افزايش اعتبار آن‌ها بدون كاهش هيچ‌كدام از رديف‌هاي پايدار بوده است. به طور متوسط هر ساله 29 رديف هزينه‌اي جديد در مجلس ايجاد شده است. همچنين به طور متوسط 25 درصد اعتبارات رديف‌هاي موجود لايحه بودجه در مجلس هر ساله، تغيير يافته كه نشان‌دهندة حجم بسيار بالاي تغيير و ورود به اجزاي بودجه دستگاه‌ها از سمت مجلس است. دوره‌هاي همسويي سياسي بين دولت و مجلس تفاوت معني‌داري بر تغيير بودجه در مجلس نگذاشته است. در سال‌هاي تغيير زماني سياسي (سال آخر دولت و سال اول مجلس) مجموع رشد مصارف بودجه عمومي لايحه به صورت معني ‌داري بيشتر از ساير سال‌ها بوده است. سازمان‌هاي فرادولتي، قدرت چانه‌زني و رانت‌جويي بيشتري نسبت به سازمان‌هاي زيرمجموعه دولت در مجلس دارند و بيشترين بهره‌مندي از افزايش بودجه در مجلس با سهم 76 درصدي را به خود اختصاص داده‌اند و مجلس از اختيارات خود بيشتر به نفع فرادولت اجرايي  استفاده مي‌كند.