بازكاوي موضوع تقوا در نهج‌البلاغه براساس اصول ادب

تعامل به‌عنوان يك اصطلاح در حوزه‌ زبان شناسي اجتماعي مترادف با رابطه‌ كلامي است كه فهم گفتگو در آن مستلزم توجه به عوامل بيروني و دروني است. ادب راهبردي مرتبط با تعامل است كه در آن از وجهه‌ افراد و حفظ يا تهديد وجهه‌ آن‌ها طبق اصول خاصي سخن به ميان مي آيد. با اين تفاسير آگاهي از چگونگي وجهه‌ مخاطب در كنش هاي گفتاري با بررسي آن‌ها بر مبناي اصول ادب امكان پذير است. بر همين اساس، در مقاله‌ حاضر سخنان امام علي(ع) راجع به موضوع تقوا در نهج البلاغه محور پژوهش قرار گرفت و كنش هاي گفتاري موجود در آن بر مبناي اصول مذكور با روش توصيفي تحليلي موردبررسي واقع شد. اين بررسي از آن جهت حائز اهميت است كه موضوع تقوا در كلام كسي كه خود اسوه‌ پرهيزكاران است، تاكنون با چنين رويكردي واكاوي نگرديده است. نتيجه‌ پژوهش نشان داد كه بيان مستقيم از بسامد بيشتري برخوردار است كه‏اين امر بيانگر وجود صراحت در كلام امام(ع) و انطباق ميان كنش بياني و كنش منظوري در بالاترين درصد از نمونه‏هاي موردبررسي است. با اين حال، اختصاص يافتن شواهد زياد به بيان مستقيم تأثير منفي بر وجهه‌ مخاطب نداشته است؛ چراكه عواملي چون شگردهاي تلطيف كننده، صميميت و فاصله‌ اجتماعي اندك، وجهۀ او را از تهديد حفظ كرده است.