طراحي چارچوب مفهومي انتخاب خدمت ابري مناسب براي سامانه‌هاي آموزش الكترونيك

هدف: آموزش‌هاي مجازي با توجه به مزايايي مانند انعطاف‌پذيري، تنوع و دسترسي آسان به‌عنوان يك روش مناسب براي يادگيري در دهه‌هاي اخير مطرح شده است. بروز بحران‌هايي مانند همه‌گيري جهاني كويد 19، كاربران سامانه‌هاي آموزش الكترونيكي را به صورت فزاينده‌اي افزايش داده است. از چالش‌هاي مهم اين سامانه‌ها، فراهم‌سازي زيرساخت سخت‌افزاري و نرم‌افزاري متناسب براي پاسخگويي به كاربران رو به فزوني خود و حفظ كارايي است. پيدايش محاسبات ابري شيوه‌ي دست‌يابي به منابع ذخيره‌سازي و پردازش اطلاعات را دگرگون كرده است. وجود ويژگي‌هاي دسترسي آسان از طريق مكانيسم‌هاي استاندارد ارتباطي شبكه و افزايش خودكار تخصيص منابع در صورت نياز موجب شده است تا مدل رايانش ابري به زيرساختي ايده‌آل براي سامانه‌هاي آموزش الكترونيكي تبديل شود. اما با توجه به تعدد تأمين‌كنندگان ابري و تنوع خدمات آن‌ها، هم‌چنين مؤلفه‌هاي مختلف كيفيتي اين خدمات مسأله انتخاب زيرساخت به‌عنوان خدمت چالشي جدي براي مديران اين‌گونه سازمان‌ها است. پژوهش‌هاي متعددي در زمينه انتخاب خدمت ابري صورت پذيرفته اما اين پژوهش‌ها بيشتر از منظر تأمين‌كننده خدمات ابري و كمتر از منظر سازماني كه نياز به انتخاب خدمت دارد صورت گرفته است. اندك مطالعات صورت گرفته از منظر سازمان نيز با پيش‌فرض‌هاي مختلف و شاخص‌هاي محدود اجراء گرديده و فقدان رويكرد يكپارچه علي‌الخصوص در حوزه انتخاب خدمات زير ساخت ابري براي سامانه‌هاي آموزش الكترونيكي در مطالعات كاملاً مشهود است.مواد و روش‌ها: تحقيق حاضر تلاش كرده با پيروي از رويكرد آميخته و استفاده از روش‌هاي بررسي نظام‌مند ادبيات، دلفي فازي و اولويت‌بندي بهترين بدترين فازي در قالب طرحي اكتشافي، نمايي منسجم و جامع از عوامل مؤثر برانتخاب خدمت ابري ارائه نمايد. در گام اول با مرور نظام‌مند ادبيات به يافته‌هاي 105 منبع علمي در حوزه انتخاب خدمت ابري استناد گرديد. در ادامه با روش فراتركيب مفاهيم و مقوله‌هاي چارچوب اوليه از منابع علمي مذكور شناسايي گرديده است. نتيجه گام اول در حكم چارچوب اوليه پژوهش، به‌عنوان ورودي مطالعه دلفي فازي بكارگرفته شده و برمبناي نظرات 15 خبره حوزه پردازش ابري كه از سايت ResearchGate با شرايط خاصي انتخاب و در پانل عضوگرديده‌اند، چارچوب اوليه توسعه يافته، پالايش شده و به تأييد رسيده است. در گام نهايي با كمك روش بهترين بدترين فازي وزن هر يك از ابعاد و عناصر چارچوب مشخص و چارچوب مفهومي پژوهش تدوين و تبيين گرديده است.بحث و نتيجه‌گيري: چارچوب انتخاب خدمت ابري مناسب براي سامانه‌هاي آموزش الكترونيك شامل 5 مقوله اصلي است كه بيشترين اهميت در انتخاب خدمت ابري را مقوله عملكرد و در مرحله بعد مقوله امنيت به خود اختصاص داده‌اند. چارچوب مذكور مشتمل بر 259عنصر مفهومي كه در قالب 5 مقوله يا بعد 27 نوع يا دسته، سازمان‌يافته است. مقوله‌هاي شناسايي شده عبارت از عملكرد (دسترس‌پذيري، زمان‌پاسخگويي/تأخير، ظرفيت، قابليت‌ها، پشتيباني، آساني استفاده، مقياس‌پذيري)، امنيت (قابليت اطمينان، احراز هويت/ ميزان دسترسي، مديريت حوادث و گزارش‌، ثبت رويداد و نظارت، مديريت آسيب‌پذيري، حاكميت)، مديريت داده (تهيه نسخه پشتيبان و بازيابي، چرخه‌ي حيات داده، قابليت انتقال داده)، حفاظت از داده‌هاي شخصي (محدوديت‌هاي استفاده، نگهداري و افشا، شفافيت و اطلاع‌رساني، مسئوليت‌پذيري، موقعيت جغرافياي داده‌)، سازماني ومحيطي (اثر ابر بر محيط زيست، شهرت تأمين‌كننده خدمات، هزينه اجاره، هزينه شبكه/داده، سياست‌هاي سازمان، آموزش كاركنان، بازخورد كاربران) و هم‌چنين به ترتيب مقوله عملكرد با وزن 0.348، امنيت با وزن 0.221، سازماني و محيطي با وزن 0.203، محافظت از داده شخصي با وزن 0.161 و مديريت داده با وزن 0.067 در انتخاب خدمت ابري مؤثر هستند.