مطالعۀ تطبيقي رهيافت‌هاي فرمي- فضايي معماري و نقاشي در مرور آثار مهرداد ايروانيان و عليرضا تغابني

بيان مسئله: ارتباط ميان معماري و نقاشي يكي از حوزه‌هاي مورد مطالعه در نظريه‌ هنر و معماري است. هر چند معماري تركيبي از معاني كاربردي است، ولي مي‌تواند در ارتباط با نقاشي، از بابت فرم و فضا مطالعه شود. در اين ميان، در خلق اثر هنري، اگر «هنرمند» متغير ثابت فرض شود، اين سؤال مطرح است كه ساختار فكري او در خلق فرم و فضا در دو رسانه، چه تأثيري بريكديگر دارند و در نهايت منجر به چه نوع ارتباطي بين دو نظام هنري مي‌شود؟ هدف پژوهش: هدف اين پژوهش به‌طور اخص مطالعه‌ آثار معماراني است كه در هر دو حيطه فعاليت دارند. فرض بر آن است كه مهارت معمار از فاصله‌ تصور تا تصويركردن طرح‌واره‌هاي ذهني به عنوان نقاشي، منجر به نشر انديشه‌ او مي‌شود و اين فرايند در نحوه‌ آفرينش اثر معماري و تفكر فضايي او مؤثر است. روش پژوهش: پژوهش با رويكرد كيفي و روش تطبيقي بين‌رشته‌اي، منطبق با ديدگاه كري واك انجام شده و مدل پژوهش تركيبي از گرايش‌هاي فضايي و رهيافت‌هاي معنايي فرم و فضا است. در بخش اول آثار نقاشي مهرداد ايروانيان و عليرضا تغابني، به‌عنوان نمونه، با روش شكل‌گرايي ولفلين تحليل مي‌شوند. در گام بعد مفاهيم فرميفضايي معماري آنان بررسي شده است. دستاوردهاي اين تحليل برآمده از مطالعات نظري و داده‌هاي تجربي هستند كه از طريق روش توصيفي نتيجه‌گيري مي‌شوند. در نهايت جهت تبيين رابطه، مقايسه‌ تطبيقي تحليل‌ها در دو رسانه صورت مي‌گيرد. نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد برخورد هنرمند در راستاي معاني مصاديق عيني (ابژكتيو) اثر، در سطح «ابتدايي» و «كاركردي» در دو حيطه‌ كاملاً مستقل صورت گرفته و به معاني ذهني (سابژكتيو) در سطح «ارزشي» پرداخته شده است كه قابليت تطبيق بر ساختار فكري هنرمند را دارد. در سطح «نمادين» با انتقال برخي رهيافت‌هاي فرمي از نقاشي به معماري، اثر معماري بيشتر به بعد هنري خود نزديك شده و جنبه‌ زيبايي‌شناسي يافته است.