همه گيري هاي طاعون در مديترانه شرقي و بازتاب آن در تاريخ نگاري و مباحث فكري مسلمانان در اوايل دوره اسلامي

Epidemics of Plague in the Eastern Mediterranean and its reflection in Muslim historiography and thought in the early Islamic period

شيوع بيماري هاي همه گير و چگونگي رويارويي و شيوه مقابله با اين بيماري ها در شناخت روند تحولات تاريخ اجتماعي داراي اهميت بسياري است. جوامع اسلامي در سرزمين هاي مديترانه شرقي داراي اشتراكات زيادي از نظر جغرافيايي، تاريخي و فرهنگي بوده اند. از همان آغاز ظهور اسلام و طي فتوحات مسلمانان و سپس در سراسر دوران حكومت امويان همواره يكي از دشواري هاي جوامع اسلامي در مديترانه شرقي شيوع نابهنگام طاعون و تلفات سنگين و پيامدهاي گسترده ناشي از آن بود. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه شيوع بيماري طاعون معروف به طاعون ژوستينين در اواخر دوره باستان در دو امپراتوري روم و ايران و انتقال آن به دوره اسلامي، مسلمانان را در سرزمين هاي فتح شده با مسائل تازه اي مواجه ساخت و پيامدهاي گسترده اي بر تحولات سده هاي نخستين اسلامي داشت. در پژوهش حاضر به روش توصيفي- تحليلي چگونگي شيوع ادامه دار بيماري طاعون در بخشي از تاريخ و جغرافياي جهان اسلام و بازتاب آن در تاريخ نگاري و مباحث فكري و سياسي مسلمانان مورد بررسي قرار گرفته است.

The prevalence of epidemics and how to deal with them is very important in understanding the changes of social history. Islamic societies in the Eastern Mediterranean have a lot in common features geographically, historically and culturally. One of the difficulties of Islamic societies in the Eastern Mediterranean since the beginning of the rise of Islam and during the Muslim conquests and then throughout the Umayyad period was the unexpected outbreak of the plagues and the heavy casualties and the consequences that resulted from them. The results of this study show that the outbreak of the plague known as the Justinian plague in the late antiquity in the two empires of Rome and Iran and its transfer to the Islamic period, faced new problems for Muslims in the conquered lands and had far-reaching consequences for the developments of the first centuries of Islam. In this study by descriptive-analytical method the continuous prevalence of plague in a part of the history and geography of the Islamic world and its reflection in the historiography and intellectual and political issues of Muslims has been investigated.