طراحي مدل رتبه بندي گروه هاي آموزشي و تعيين ضريب اهميت عامل هاي مدل رتبه بندي به روش AHP؛ مورد مطالعه: دانشگاه هاي دولتي ايران

Designing a ranking model for academic departments with AHP method

گروه هاي آموزشي بارزترين بخش در ساختار تشكيلاتي دانشگاه ها هستند كه موفقيت، پيشرفت و كارايي دانشگاه ها به عملكرد آنها وابسته است و لذا ضروري است كه رتبه بندي دانشگاه ها از گروه هاي آموزشي دانشگاه ها آغاز شود. در اين پژوهش براساس يك رويكرد آميخته و در بخش كيفي از طريق مطالعات كتابخانه اي، تحليل محتواي اسناد، مصاحبه نيمه ساختاريافته با خبرگان، متخصصان، مديران نظام آموزش عالي و اعضاي هييت علمي دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي ابتدا مدل مفهومي رتبه بندي تدوين و سپس به روش گروه كانوني مدل طراحي شده مورد اعتباريابي قرار گرفت. گروه آموزشي در اين پژوهش به مثابه يك سيستم در نظر گرفته شده كه عناصر آن عبارت است از: درونداد، فرآيند، برونداد و پيامد. بدين ترتيب، با بررسي و جمع بندي نتايج، چهار عامل درونداد با چهار ملاك اعضاي هييت علمي، پذيرفته شدگان، فضا هاي كالبدي، امكانات و تجهيزات و مديريت و راهبري با مجموعا 29 نشانگر، عامل فرآيند با سه ملاك ياددهي يادگيري، به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مجموعا با 16 نشانگر، عنصر برونداد با چهار مولفه انتشار مقاله و كتاب، انجام طرح هاي پژوهشي، ثبت اختراع، كسب جوايز و عضويت در مجامع علمي و زمان تحصيل و معدل دانش آموختگان با مجموعا 21 نشانگر و عامل پيامد با سه ملاك ادامه تحصيل دانش آموختگان، اشتغال و كارآفريني دانش آموختگان و اثرگذاري علمي و تخصصي با 8 نشانگر براي رتبه بندي گروه هاي آموزشي حاصل و مدل مفهومي رتبه بندي گروه هاي آموزشي مشخص گرديد. در انتهاي اين پژوهش با استفاده از جدول مقايسات زوجي، ميزان اهميت هر يك از عامل ها، ملاك ها و نشانگر ها به روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) تعيين و مدل عملياتي رتبه بندي گروه هاي آموزشي حاصل شد.

One of the most important institutions for education, human resource development and the main factor for the progress and development in each country is higher education. There are some indicators for ranking universities and academic departments around the world. University ranking is one of the most important tools for determining the strengths and weaknesses of them. Designing a ranking model of academic departments in Iranian state universities to enhance the efficiency and effectiveness of the higher education system is necessary for optimal allocation in human and financial resources. The approach of this research is qualitative and exploratory. The statistical population includes experts in higher education. Fourteen experts were selected through purposeful sampling. Data were collected by semi-structured interview. Obtianed data were analyzed by content analysis approach. The findings of the research show that the academic department ranking has been done by four main factors including: input with four indicator, the process with three indicator, output with four indicator and outcome with three indicator. In this research wights of every one of the factors and indicators has been determined by AHP method.