كليدواژه :
ژرانيال , ژرانيول , گياه دارويي , ورمي كمپوست , بادرشبويه , Dracocephalum moldavica L
چكيده فارسي :
در پژوهش حاضر اثرگذاري كودهاي آلي و شيميايي بر ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيكي (ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبي، محتواي نسبي آب برگ، وزن تر و خشك گياه)، اسانس و تركيبات مؤثره اسانس گياه دارويي بادرشبويه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در دو سال زراعي 1398 و 1399 بررسي شد. تيمارها شامل تيمار شاهد (عدم كود دهي)، كودهاي اسبي، گوسفندي، گاوي، مرغي، ورمي‌كمپوست و كود كامل شيمياييNPK (20-20-20) بود. ساختار هوايي نمونه‌هاي گياهي، قبل از زمان گلدهي در زمان اوج رويش (200-210 برگي) به طور جداگانه از هر كدام از تيمارهاي مورد بررسي تهيه شدند. بيشترين ميزان وزن خشك (9/11-7/14 گرم در گياه) و اسانس (05/1-1/1 درصد) متعلق به تيمار كود كامل شيميايي NPK بود، ليكن مشاهده گرديد كه كودهاي مرغي و ورمي‌كمپوست از لحاظ اين صفات در گروه مشابه، قرار گرفتند. تعداد 18 تركيب مؤثره در اسانس نمونه‌هاي گياهي تحت تيمارهاي مختلف بدست آمد. سه تركيب ژرانيول، ژرانيال و ژرانيل‌استات از دسته مونوترپن‌هاي اكسيژن‌دار در تيمارهاي مختلف، بيش از 70 درصد اسانس را به خود اختصاص دادند. بالاترين مقادير تركيبات غالب اسانس شامل ژرانيول (2/34-2/31 درصد) در تيمار ورمي‌كمپوست و كود كامل؛ ژرانيال (7/26- 3/27 درصد) در تيمار كود كامل؛ ژرانيل‌استات (7/28-9/25 درصد) در تيمار ورمي‌كمپوست؛ بدست آمد. در هر دو سال انجام اين پژوهش مشخص گرديد كه بالاترين ضرايب همبستگي بوجود آمده بين اسانس با مواد مؤثره ليمونن، لينالول، ژرانيول، ژرانيال، نريل‌استات، ژرانيل‌استات وجود داشت. به نظر مي‌رسد كودهاي آلي به دليل افزايش جذب و تحليل مواد غذايي، مقدار و تركيبات اسانس را افزايش دادند.
چكيده لاتين :
In this research the effects of organic and chemical fertilizers on morpho-physiological traits (height of plant, number of lateral stem, relative water content in leaf, fresh and dry matter of plant), essential oil content and composition of Dragonhead were investigated. This research was conducted in a randomized complete block design with 4 replications in 2019 and 2020. Treatments were: control (no fertilizer), cow manure, sheep manure, poultry manure, horse manure, vermicompost and NPK fertilizers (20-20-20). Shoot of plant samples before flowering stage in end of vegetative stage (200-210 leaf) prepared from treatments separately. The most weight of dry matter (11.9-14.7 g.plant-1) and essential oil content (1.1-1.05%) was observed in chemical fertilizer that was the same group with vermicompost and poultry manure. Geraniol, geranial and geranyl acetate are classified as non cyclic monoterpene, and made more than 70% of essential oil content in different treatments. There were 18 components in essential oil of treated plants. The greatest amount of major components were geraniol (31.2-34.2 %) in NPK fertilizer and vermicompost, geranial (26.7-27.3%) in NPK fertilizer; and geranyl acetate (28.7-25.9%) in vermicompost. In two years observed that the most significant correlation indices were between essential oil content with linalool, limonen, geranial, geraniol, neryl acetate, and geranyl acetate. It seems that organic fertilizers increased the nutrient uptake and assimilation and consequently the amount and components of essential oil of the plant increased.
