نقد روش‌شناسي آرتور جفري در تحليل واژگان دخيل قرآن

واژگان دخيل، الفاظ مفرد غيرعربي هستند كه از زباني ديگر وارد لغت عربي شده و در معنايي يكسان و لفظي مشابه [و يا با اندك تفاوت] به كار مي‌روند. مدعيان و منكران وجود اين دسته واژگان در قرآن كريم، به شواهد و دلايل تاريخي و زبان‌شناسي استناد مي‌كنند و روش‌هاي متفاوتي را براي بررسي آن پي مي‌گيرند. تعيين روش صحيح براي بررسي واژگان دخيل در قرآن ازآن‌رو داراي اهميت است كه راه را بر سوءاستفاده‌هايي همچون ادعاي تأثيرپذيري قرآن از فرهنگ زمانه و متون غيرعربي عصر نزول مي‌بندد. خاورشناسان با انگيزه‌هاي گوناگوني به مطالعه اين موضوع پرداخته و نگاشته‌هاي متعددي را در دو سده اخير به نگارش درآورده‌اند. دراين‌بين، آرتور جفري، نويسنده كتاب «واژگان دخيل در قرآن» از شهرت ويژه‌اي برخوردار است. جفري با كشف ريشه‌هاي تاريخي، گاه با توجه به اصل ساختاري و گاه كاربرد واژگان به توضيح بيش از 320 واژه از واژگان قرآني پرداخته و مدعي دخيل بودن آن‌ها شده است. بهره‌گيري از روش توصيفي ـ تحليلي و انتقادي نشان مي‌دهد، مطالعات جفري در اين زمينه به آسيب‌هايي روشي مبتلا شده است؛ همچون دخالت دادن برخي پيش‌فرض‌هاي نادرست، درك نادرست از ويژگي‌هاي قرآن، تتبع و استقراي ناقص، داوري‌هاي حدسي و غير عالمانه بوده كه به اظهارنظرهاي وي جهت‌دهي داده و منجر به برخي قضاوت‌ها و برداشت‌هاي نادرست در تعيين مصداق واژگان دخيل و چرايي كاربرد آن‌ها در قرآن شده است.