مطالعه قابليت تركيب‌پذيري و برآورد اثرات ژن در برخي صفات لاين‌هاي اينبرد ذرت شيرين (var saccarata Zea mays L.) به‌روش تلاقي لاين × تستر

دستيابي به نتايج مطلوب در برنامه‌هاي به‌نژادي گياهي، نيازمند انتخاب آگاهانه والدين بر اساس قابليت تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي و نوع اثرات ژن‌ها مي‌باشد. به‌منظور برآورد اجزاي واريانس ژنتيكي و قابليت تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي لاين‌هاي ذرت شيرين، آزمايشي با استفاده از 8 لاين اينبرد S6 ذرت شيرين شامل 4 لاين مادري و 4 والد پدري با استفاده از يك طرح ژنتيكي لاين × تستر در سال 1398 در ايستگاه طرق مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي انجام شد. تركيبات تست‌كراس حاصل از اين تلاقي‌ها براي شركت در آزمون نتاج در يك طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال 1399 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه لاين × تستر نشان داد اثر لاين، تستر و لاين × تستر براي اكثر صفات اندازه‌گيري شده داراي اختلاف معني‌دار بودند (p 0.05). تغييرات نسبت sigma;2gca/ sigma;2sca براي صفت عملكرد دانه برابر با 0.1 برآورد گرديد و نشان داد كه هر دو اثر افزايشي و غالبيت در كنترل اين صفت نقش دارند، اما سهم اثر غالبيت بيشتر بود. نتايج تحقيق نشان داد تركيب‌پذيري عمومي لاين‌هاي L3 و T1 براي صفت عملكرد دانه با اثر GCA مثبت و معني‌دار برآورد گرديد. همچنين نتايج عملكرد دانه نشان داد كه تركيبات T1 ×L3 ، T4 ×L2 و T1 ×L4 به‌ترتيب با ميانگين عملكرد بلال سبز 33.96، 30.47 و 27.85 تن‌ در‌ هكتار برترين هيبريدها بودند. اين تركيبات مي‌توانند به‌عنوان هيبريدهايي با پتانسيل عملكرد بالا در برنامه‌هاي اصلاحي پيشرفته براي توليد و معرفي ارقام جديد ذرت شيرين مورد استفاده گيرند.