بررسي تركيبات فنلي، فلاونوئيدي و محتواي اسانس گياه دارويي برازمبل Proveskia abrotanoides Karel در سه رويشگاه طبيعي شهرستان رازو جرگلان

Study of phenolic and flavonoid compounds and essential oil content of medicinal plant of Proveskia abrotanoides Karel in three natural habitats of Raz and Jargalan County

گياه دارويي برازمبل Proveskia abrotanoides Karel از گونه‌هاي ارزشمند دارويي ايران است كه از ديرباز در فرهنگ سنتي مردم از فرآورده‌هاي آن جهت پيشگيري و درمان بيماري‌ها استفاده مي‌شود. در اين تحقيق به‌منظور بررسي تأثير رويشگاه بر ميزان تركيبات فنلي، فلاونوئيدي و محتويات اسانس، نمونه­برداري به صورت تصادفي از سرشاخه‌هاي گل‌دار گياه در مرحله گلدهي كامل با سه تكرار از رويشگاه‌هاي طبيعي شهرستان راز­و جرگلان استان خراسان شمالي انجام گرفت. مناطق مورد مطالعه شامل منطقه تنگه­تركمن (با ارتفاع 995 متر) ، گوي­نيك (با ارتفاع 1207متر) و چشمه­سيد (با ارتفاع 1450 متر) بود. نتايج حاصل از اين آزمايش، نشان داد كه تاثير شرايط رويشگاه بر محتواي تركيبات فنلي، فلاونوئيدي و عملكرد اسانس معني­دار بود و رويشگاه چشمه­سيد با محتواي فنلي 115 (ميلي­گرم اسيدگاليك بر گرم عصاره خشك)، ميزان فلاونوئيد 640 (ميلي­گرم كوئرستين بر گرم عصاره خشك) و بازده اسانس 47/1 درصد به ترتيب بيشترين مقادير اين تركيبات را نشان داد كه احتمالاً در تائيد اعتقادات مردم بومي استان مبني بر رغبت بيشتر آن‌ها به جمع‌آوري و مصرف برازمبل از مناطق كوهستاني قابل‌توجيه است. در بررسي نوع و ميزان تركيبات تشكيل‌دهنده اسانس نيز مجموعاً 33 تركيب شناسايي شد كه 1و 8 سينئول، كامفور، كاريوفيلن و آلفاهومولن عمده­ترين تركيبات تشكيل­دهنده اسانس گياهان برازمبل در منطقه مورد بررسي بودند. با توجه به اينكه ارزش دارويي اسانس برازمبل به مقدار درصد تركيبات 1و 8 سينئول، كامفور و كاريوفيلن آن بستگي دارد، در اين تحقيق مشاهده شد كه اسانس برازمبل ­هاي منطقه چشمه ­سيد داراي درصد بالاتري از تركيبات مذكور مي‌باشد و مي‌توان نتيجه گرفت كه بهترين محل رويش اين گياه در منطقه براي حصول بهترين عملكرد كيفيت و كميت اسانس رويشگاه چشمه سيد مي‌باشد.

The Proveskia abrotanoides Karel is one of the valuable medicinal species in Iran, and its products have been used in the traditional culture of the people for the prevention and treatment of diseases from way back. In this study, in order to investigate the effect of habitat on the phenolic, flavonoid and essential oil contents, sampling of plant branches in full flowering stage with three replications were randomly done from natural habitats of Raz and Jargalan county of North Khorasan province, including Tangeh Torkman district (with height of 995 m), Goynik (with height of 1207 m) and Cheshmeh Seyed (with height of 1450 m). The results showed that the effect of habitat condition was significant on the content of phenolic compounds, flavonoids and essential oil and Cheshmeh Seyed habitat with 115 phenolic content (mg GA/g D.W), 640 flavonoid (mg Q/g D.W) and 1.47 persentage of essential oil showed the highest amounts of these compounds, respectively which can probably be indicative of as confirming the beliefs of the native people of the province that they collect and consume more Proveskia abrotanoides from mountainous areas. In the study of the type and the amount of compounds of essential oil, a total of 33 compounds were identified, of which 1,8 Cineole, Camphore, Caryophyllene and Alpha-Humulene were the main compounds of essential oil in this study area. Due to the fact that the medicinal value of Proveskia abrotanoides essential oil depends on the percentage of 1,8 Cineole, Camphore and Caryophyllene, it was observed that essential oil of the Cheshmeh Seyed district had a higher percentage of these compounds and it can be concluded that the best place for the growth of this plant in the region to achieve the best yield quality and quantity of essential oil is Cheshmeh Seyed habitat.