زنجيره‌هاي جهاني ارزش و بهبود عملكرد زيست‌محيطي در كشورهاي در حال توسعه

امروزه همگام با افزايش ادغام‌ تجاري كشورها و گسترش پراكندگي بين‌المللي توليد، زنجيره‌هاي جهاني ارزش (GVCs) حجم بزرگي از تجارت را به خود اختصاص داده‌اند و مشاركت در شبكه‌اي از شركاي تجاري در بالادست و پايين‌دست، زنجيره ارزش ظرفيت هاي قابل توجهي از جمله بهبود جريان ورود دانش، روش ها و تكنولوژي هاي توليد پيشرفته‌تر، بويژه براي كشورهاي درحال‌توسعه داشته است. از اين رو، دور از انتظار نيست كه GVCs و مشاركت در آن از منظر زيست‌محيطي نيز براي كشورها داراي ظرفيت هاي بالقوه مفيد باشد. در همين راستا، تحقيق حاضر به مطالعه نقش GVCs در عملكرد زيست‌محيطي كشورها پرداخته است. به اين منظور، با استفاده از نمونه‌اي شامل ۶۵ كشور درحال‌توسعه و ۳۶ كشور توسعه‌يافته و به روش اقتصادسنجي داده‌هاي تابلويي فضايي، خودهمبستگي فضايي، همگرايي شرطي و اثرات مستقيم و سرريز مشاركت در GVCs براي كشورها در قالب تجارت دوجانبه ارزش‌افزوده جنوب جنوب، شمال جنوب و شمال شمال برآورد شده است. نتايج تحقيق، نشان مي‌دهد كه براي تمام كشورها، همگرايي شرطي و خودهمبستگي فضايي مبتني بر GVCs وجود دارد، اگرچه براي تجارت شمال شمال كشورهاي توسعه‌يافته با شدت بيشتري برقرار است. همچنين مطابق برآوردها، مشاركت در GVCs در صورتي كه تجارت دوجانبه ارزش‌افزوده شامل كشورهاي توسعه‌يافته باشد، اثرات سرريز بر كشورهاي شريك تجاري دارد، اما در تجارت جنوب جنوب كشورهاي درحال‌توسعه، اين اثر از نظر آماري، قابل پذيرش نيست. بنابراين، برقراري روابط تجاري تحت GVCs با كشورهاي توسعه‌يافته، مي‌تواند يك سياست بالقوه مفيد براي بهبود عملكرد زيست‌محيطي كشورهاي درحال‌توسعه، تلقي شود.