بررسي ضمانت‌ها و الزامات حقوقي مقابله با آلودگي‌هاي دوربرد و فرامرزي (در كشورهاي منطقه خاورميانه در قالب تفاهم منطقه‌اي)

در اين مقاله تلاش شده است تا با استناد به عرف بين‌المللي در زمينه‌ الزامات و مسئوليت‌هاي موجود در راستاي مهار ريزگردها، به بررسي اقدامات مورد نظر در سطح منطقه خاورميانه پرداخته شود.در اين مقاله الزامات حقوقي و آيين‌نامه‌هاي موجود در زمينه‌ مقابله با آلودگي‌هاي دوربرد و فرامرزي (همچون اصل احتياط و اصولي مشابه)، در كنار نمونه‌هايي از تعهد‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌هاي تصويب‌شده‌ بين‌المللي مورد مطالعه قرار گرفته، و با توجه به مشكلات موجود در منطقه‌ خاورميانه، اصول و الزامات موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌هاي تصويب شده در اين منطقه‌، به روش توصيفي–تحليلي با رويكرد تطبيقي مورد واكاوي قرار گرفته است. در پايان نگارنده با توجه به موقعيت زيست محيطي منطقه‌، پيشنهادهايي در زمينه كمي و كاستي‌هاي موجود در تعهدها و تفاهم‌نامه‌هاي منطقه‌اي، مطرح شده است.مسلماً تدوين اصول يك كنوانسيون منطقه‌اي براي پيش‌گيري و مهار پديده گردوغبار آن هم با استفاده از تجربه موفق كشورهاي آسياي جنوب شرقي، نه تنها از نظر كاركردي اهميت دارد، بلكه از نظر حقوقي نيز راهگشا براي موقعيت‌هاي بحراني است. بهره‌‌گيري از تعهدات قراردادي در تدوين كنوانسيون‌هاي منطقه‌اي براي مقابله با پديده ريزگردها، كارائي و قوت اجرائي بيشتري نسبت به تعهدات عرفي خواهد داشت. ضرورت اتخاذ تدابير قضايي، قانوني و اجرايي در سطح منطقه‌اي؛ شامل اجراي سياست‌هاي ممنوعيت تغيير كاربري اراضي جنگلي، تالابي و رودخانه‌اي؛ و پيش‌نويس طرح اجرايي همكاري چند جانبه ميان كشورهاي منطقه براي مقابله با ريزگردها از اقدامات پيشنهادي مي‌باشد.علي‌رغم تلاش‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي محيط زيست؛ نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد بدون وجود يك كنوانسيون منطقه‌اي در جهت مهار ريزگردها و ديگر بحران‌هاي زيست ‌محيطي امكان حل مسئله وجود نخواهد داشت.