الگوي شكل گيري نااميدي با رويكرد اسلامي _ روانشناختي

نااميدي يكي از مشكلات رايج انسان در برخورد با وقايع زندگي است كه علوم اسلاميروانشناختي خواهد توانست در پاسخ به اين چالش، راهبردهايي مؤثر فراهم نمايد. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوي مفهومي عوامل شكل‌گيري نااميدي با رويكرد اسلامي روان‌شناختي انجام شده است. روش به كاررفته در اين پژوهش، فراتركيب بود. براي اين منظور حدود 200 مقاله و پايان‌نامه بررسي و سرانجام 25 اثر پژوهشي كه بر اساس استانداردهاي تعيين‌شده، بيشترين امتياز را گرفته بودند به‌عنوان نمونه مورد تحليل قرار گرفتند. تحليل‌ها، تا به اشباع رسيدن يافته‌ها، ادامه پيدا كرد و براي جمع‌آوري داده‌ها از فيش فراتركيب به روش كدگذاري باز و محوري و به‌صورت استقرايي استفاده گرديده است؛ نتايج نشان داد، الگوي شكل‌گيري نااميدي داراي 7 بعد نگرشي، روان‌شناختي، هيجاني، فردي، اجتماعي، اعتقادي و مادي است كه بعد نگرشي از 6 مؤلفه (خطاي شناختي، خودكم‌بيني، عدم آگاهي به خويشتن، ادراك نادرست، عدم بينش به خدا، افكار نادرست)، بعد مادي 3 مؤلفه (دنياگرايي، مشكلات اقتصادي، آرزوهاي دست‌نيافتني)، بعد اجتماعي 3 مؤلفه (تضييع حقوق افراد، افزايش سطح انتظارات، كتمان وقايع صحيح)، بعد اعتقادي 2 مؤلفه (عدم معرفت نسبت به خدا، ضعف ايمان)، بعد فردي از 6 مؤلفه (خودكم‌بيني، ايستايي حركت، ناتواني در مديريت خود، عدم تأمين معنوي و رواني، بي‌هدفي و سردرگمي، عوامل جسماني)، بعد رواني از 10 مؤلفه (افسردگي، ويژگي شخصيتي، كم‌ظرفيتي روح، آستانه عمل پايين در برابر موانع و ناكامي‌ها، بدگماني، بي‌كفايتي، حسادت آميزي، رويدادهاي استرس‌زا، بلندپروازي، تعيين‌كننده‌هاي محيطي)، بعد عوامل هيجاني از 5 مؤلفه (هيجان خواهي، نقص انگيزشي، هيجان نارضايتي، هيجانات آزاردهنده، هيجانات منفي) مهم تشكيل شده‌اند. درنتيجه الگوي مفهومي عوامل شكل‌گيري نااميدي بر اساس اين ابعاد و عوامل ترسيم و ارائه شد كه نشان‌دهنده تنوع عوامل نااميدي ازنظر كميت و كيفيت است.