مدل‌يابي گرايش دانش‌آموزان به فضاي مجازي برمبناي عوامل فردي، زمينه‌اي و محيطي: ارزيابي پيامدهاي روان‌شناختي آن

اين پژوهش با هدف مدل‌يابي گرايش دانش‌آموزان به فضاي مجازي بر مبناي عوامل فردي، زمينه‌اي و محيطي و پيامدهاي روان‌شناختي آن انجام گرفته است. روش تحقيق، توصيفي از نوع همبستگي بوده و كليه دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر اردبيل به تعداد 21714 نفر جامعه آماري اين پژوهش بودند كه از بين آن‌ها 340 دانش‌آموز با استفاده از جدول نمونه‌گيري كرجسي و مورگان به روش نمونه‌گيري خوشه‌‌اي چندمرحله‌اي به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده‌اند. براي جمع‌آوري داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه‌هاي استاندارد آزمون اعتياد اينترنتى يانگ (1998)، مقياس افسردگي، اضطراب و فشار رواني لاويبوند (1995)، مقياس انزواي اجتماعي راسل (1976) و پرسشنامه شخصيتي وودورث (2001) استفاده شد. تجزيه‌وتحليل داده‌ها با استفاده از روش‌هاي تحليل عاملي و تحليل مسير انجام گرفت. يافته‌ها نشان داد كه تمامي ضرايب اثر مستقيم مسيرها معني‌دار هستند و از ميان آن‌ها ضرايب اثر مستقيم از عوامل فردي بر رضايت كاربر (ضريب اثر 0.14 و مقدار 2.40T=) و گرايش به فضاي مجازي (ضريب اثر 0.10 و مقدار 2.46T=) و ضريب اثر مستقيم از عوامل محيطي بر رضايت كاربر (ضريب اثر 0.10 و مقدار 1.66T=) در سطح P 0/05 و بقيه ضرايب در سطح P 0/01 معني‌دار هستند. همچنين تمامي ضرايب اثر غيرمستقيم متغيرها به جزء ضريب اثر غيرمستقيم محيطي به روي گرايش به فضاي مجازي از طريق رضايت كاربر در سطح P 0/01 معني‌دار هستند. برازش داده‌ها نشان دادند: گستردگي اينترنت، دسترسي راحت، ارزان و كم‌هزينه بودن و همچنين محتواي سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي، احساس تنهايي و تعامل با ديگران از جمله عوامل گرايش به فضاي مجازي هستند و تأثير زياد آن بر اعتياد به اينترنت، خشونت، انزواي اجتماعي، اضطراب و افسردگي بيانگر آن است كه گرايش به فضاي مجازي بيشتر از چه منابعي سرچشمه گرفته و چقدر در بروز و يا تشديد اختلال‌هاي رواني افراد مي‌توانند مؤثر باشند و اين موضوع مي‌تواند زنگ خطري باشد براي اولياء خانواده و مدرسه و همچنين مسئولين و تصميم‌گيران جامعه كه به نحو مقتضي و مؤثر در مديريت استفاده از اين فن‌آوري نقش‌آفرين باشند.