تعاملات فرهنگي منطقۀ شمال‌غرب ايران و قفقاز جنوبي در دورۀ مس‌و‌سنگ

شمال غرب ايران و قفقاز جنوبي ازلحاظ زيست محيطي، شرايط نسبتاً مناسبي براي شكل گيري استقرارهاي باستاني دارند؛ ازجمله مي توان به حوضۀ درياچۀ اروميه و سواحل اَرس در شمال غرب ايران و حوضه هاي رود كورا، ميل مغان (مناطق كوهستاني) در منطقۀ قفقاز جنوبي اشاره كرد. شواهد باستان شناختي و تحقيقات انجام يافتۀ اخير در دو حوزۀ جغرافيايي، اشتراكات و تشابهات فرهنگي دورۀ مذكور را به ميان مي گذارد. هدف اصلي در اين مقاله، معرفي محوطه ها و سنت هاي سفالي و مشخص ساختن توالي گاهنگاري در مناطق موردمطالعه است. براي دستيابي به تعاملات فرهنگي در حوزۀ جغرافيايي موردمطالعه در دورۀ مس وسنگ پرسش هاي ذيل مطرح مي گردد؛ وضيعت توالي گاهنگاري در دو حوزۀ فرهنگي چگونه است؟ فرضيۀ اصلي در اين ارتباط، وجود گاهنگاري (آغاز و پايان دورۀ مس وسنگ) تقريباً همسان در دو نقطۀ جغرافيايي است. لايه هاي استقراري و توالي سكونت از دورۀ نوسنگي به دورۀ مس وسنگ در محوطه هاي باستاني، موضوع تداوم و انتقال فرهنگي را چگونه نشان مي دهد؟ نگارش پيشِ رو، با روش توصيفيتحليلي صورت مي گيرد. به عنوان نتيجۀ نهايي مي توان به تشابهات و تفاوت هاي داده هاي باستان شناختي، ازجمله به ويژگي هاي سفالي، ساختار معماري، تدفين و... اشاره كرد كه با مطالعۀ محوطه هايي مانند دالما تپه، كول تپۀ جلفا، دَوَ گوز خوي و... در شمال غرب ايران و ليلا تپه، قالايري، پويلو تپه، بويوك كسيك، سويوق بولاق، بريكيل ديبي، كاوتسخِوي، تخوت در منطقۀ قفقاز جنوبي به دست آمده است و ازلحاظ گاهنگاري از 5000 تا 3700/3600 پ.م. را شامل مي شود.