غار كان‌گوهر: تحليل يك حادثۀ تاريخي با روش‌هاي باستان‌شناسي‌زيستي

در سال 1389 ه .ش. از معدن غار كان گوهر در شهرستان بوانات در استان فارس تعدادي اسكلت انساني كشف شد. باتوجه به وجود فرضيه هاي مختلف در رابطه باوجود اين بقايا در غار و نامعلوم بودن قدمت آن ها، به منظور يافتن دليل وجود اين تعداد بقاياي انساني، علاوه بر بازديد از غار، جغرافياي تاريخي منطقۀ بوانات در منابع تاريخي نيز مورد مطالعه قرار گرفت. در منابع دورۀ آل مظفر و تيموري ذكر شده است كه در حدود سال 742 ه .ق.، هم زمان با ناآرامي هاي بعد از فروپاشي ايلخانان در ايران و نبود قدرت متمركز، روستايي در بوانات مورد حملۀ اميرزاده اي مغول قرار گرفته و اهالي روستا براي نجات جان خود به غاري پناه مي برند. امير زاده به محض اطلاع از محل اختفاي آن ها، دستور به افروختن آتش در دهانۀ غار داده كه دود ناشي از آن منجر به كشته شدن تمام افراد در داخل غار مي شود. درراستاي تطبيق اين بقاياي باستان شناختي با رويداد مذكور در منابع تاريخي، مطالعات باستان شناسي زيستي با محوريت بررسي آثار خشونت، با استفاده از روش پيشنهادي بيوكسترا و آبه ليكر (در سال 1994م.) مورد استفاده قرار گرفت. اين روش برمبناي مشاهدۀ چشمي، با هدف تخمين سن، تعيين جنسيت، تشخيص بيماري ها و شناسايي تمام تغييرات قبل، حين و پس از مرگ تنظيم شده است. باتوجه به سقف دود زدۀ غار، به ويژه دهانۀ آن، تعداد زنان (37 درصد)، كودكان (29 درصد) و كهنسالان (30 درصد) و نبود آثار خشونت فيزيكي در جمجمه ها و وجود آثار سوختگي، مي توان با احتمال اين بقايا را با حادثۀ مذكور در منابع تاريخي تطبيق داد. اين يافته ها مي توانند پاسخ روشني را در جهت فهم علت وجود اين تعداد بقاياي انساني در غار مذكور فراهم آورند.