آرامگاه شهر گور، الگويي نو از سنتي كهن

شهر گور، نخستين تختگاه ساسانيان، توسط مؤسس اين سلسله اردشيربابكان بنيان نهاده شد. تاكنون مطالعات باستان شناسي و تاريخي گسترده اي پيرامون اين شهر صورت گرفته است كه منجر به شناسايي شواهد باستان شناسي ارزشمندي شده است. از مهم ترين شواهد باستان شناسي كه طي كاوش هاي اين شهر تاريخي به دست آمده، آرامگاهي با مقابر واني شكلي است كه در بخش غربي ارگ شهر شناسايي گرديد. كشف اين آرامگاه در اين بخش از شهر در نزديكي آتشكده، تعجب پژوهشگران را برانگيخت. هدف از پژوهش حاضر، تحليل ماهيت و چيستي آرامگاه هاي شناسايي شده است. گردآوري اطلاعات به شيوه هاي اسنادي و ميداني صورت گرفته و روش پژوهش، توصيفيتحليلي است. بنابر مطالعات و باور محققان و باستان شناسان، هم جواري تدفين كه حاوي بقايايي ناپاك بدن انسان (نسو) است با آتشكده كه محل نگه داري آتش مقدس بود، سازگاري نداشته و ازطرفي با آموزه هاي رايج دين زرتشتي هم خواني ندارد. طرح اين مسألۀ بنيادين اعتقادي دربارۀ اين شيوۀ جديد تدفين در باورمندي مذهبي ساسانيان و هم جواري نامتجانس اين مؤلفه هاي ديني، چالشي ا ست بزرگ كه نيازمند بازخواني متون تاريخي، ديني و ارزيابي شواهد باستان شناختي شناسايي شده دربارۀ اين موضوع در ده هاي اخير است. پرسش اصلي پژوهش عبارتنداز: ساخت آرامگاه شهر گور الگوي تدفيني جديد در روزگار ساسانيان است يا اقتباس از الگوي كهن تر محسوب مي گردد؟ قبور يا تابوت هاي آرامگاه جهت نگه داري اجساد متوفيان بوده است؟ يا استودان و محل نگه داري بقاياي استخواني افراد بعد از اجراي سنت زرتشتي خورشيد نگرشي بوده اند؟ مطالعۀ متون تاريخي و ديني دربارۀ ساسانيان و دوران قبل از آن ها و يافته هاي باستان شناسي مرتبط حاكي از آن است كه هم جواري مقابر به عنوان جايگاه عناصري ناپاك با آتشكده به عنوان كانون نگه داري آتش مقدس، الگويي تدفين جديدي است كه احتمالاً در اوايل روزگار ساسانيان در شهر گور به تأسي از رسم كهن هخامنشيان بروز يافته است. اين الگوي تدفين در اواسط دورۀ ساسانيان به شيوۀ ديگر به شكل استودان دركنار برخي آتشكده ها تداوم يافته است.