بررسي‌هاي مغناطيس‌سنجي، روشي براي شناسايي و تعيين عرصه و حريم گورستان‌هاي باستاني؛ نمونۀ موردي: گورستان باستاني مهدي‌آباد اوليا در منظر فرهنگي بم

گورستان هاي باستاني در كنار استقرارگاه هاي انساني شكل مي گرفته اند، ولي پراكندگي گورها به جمعيت و مدت استقرار در اين سكونت گاه ها بستگي داشته است. يكي از دشواري هاي پژوهش هاي باستان شناختي در شناسايي گورستان ها، تعيين عرصه و حريم در اين محوطه هاست. به دليل پراكندگي گورها در گورستان ها، تراكم گورها بسيار متفاوت بوده و بنابراين تعيين عرصه و پيشنهاد حريم در اين محوطه ها همواره با احتياط بسيار زيادي صورت مي گيرد. در ساليان اخير، با پيشرفت علم و كمك تخصص هاي مختلف به باستان شناسي، تعيين عرصه و حدود محوطه هاي باستاني نيز با دقت بيشتري انجام مي شود. يكي از روش هايي كه در مكان يابي محوطه ها و آثار باستاني و به تبع آن، تعيين عرصه و حدود محوطه ها بسيار كارآمد و مؤثر است، بررسي هاي آركئوژئوفيزيك است؛ به خصوص در تعيين عرصۀ گورستان هاي باستاني كه تراكم و پراكندگي گورها بسيار متفاوت است و فقط با بررسي باستان شناختي و گمانه زني، نمي توان با اطمينان به تعيين عرصه و حدود در اين محوطه ها اقدام نمود. در اين پژوهش سعي بر آن شده است كه به پرسش هاي مهمي در زمينۀ تعيين عرصۀ محوطه هاي باستاني به خصوص گورستان هاي باستاني دست يافت؛ اين كه آيا روش هاي معمول تعيين عرصه مي توانند به طور دقيق حدود گورستان هاي باستاني را مشخص نمايند؟ روش هاي ژئوفيزيكي چگونه مي توانند در آشكارسازي مكان گورهاي باستاني، باستان شناسان را ياري نمايند تا بتوانند با اطمينان بيشتري به تعيين عرصۀ گورستان هاي باستاني اقدام نمايند؟ تعيين عرصۀ گورستان هاي باستاني كه تا به امروز انجام شده، نشان داده است كه در مواردي ممكن است كه به دليل مشخص نبودن مكان گورها، بعضي از قسمت هاي گورستان هاي باستاني در عرصۀ تعيين شده قرار نگيرد. روش هاي ژئوفيزيكي به دليل آن كه قادر به مشخص نمودن تمامي پديدارهاي زير سطحي و به طبع مشخص نمودن مكان گورهاي باستاني هستند، به خوبي مي توانند روشي باشند كه باستان شناسان را در مشخص نمودن عرصۀ گورستان هاي باستاني كمك نموده و روش بسيار مناسبي جهت حفاظت از محوطه هاي باستاني باشند. بررسي آركئوژئوفيزيك با روش مغناطيس سنجي در محوطۀ باستاني مهدي آباد اوليا1 در منظر فرهنگي بم، با هدف تعيين ميزان پراكندگي گورهاي باستاني و مشخص نمودن عرصه و حدود اين گورستان باستاني در سال 1397 ه #8205;.ش. انجام گرفت. اين بررسي باعث آشكار شدن حدود 800 گور باستاني گرديد و نقشه هاي مغناطيسي به خوبي عرصۀ اين گورستان باستاني را مشخص نمودند.