معاني ثانوي جمله‌هاي پرسشي در اشعار پروين اعتصامي

Secondary Meanings of Interrogative Sentences in Parvin E’tesâmi Poems

جمله‌ از­ نظر صورت به شكل­ هاي خبري، پرسشي و امري به­ كار مي­رود؛ اما از­ نظر معنا، مي‌توان براي هر­يك از اين جمله ­ها، معنايي خاص و متفاوت در­نظر­گرفت. بحث معاني ثانوي و يا معاني چندگانة يك جمله از قديم مورد نظر علماي بلاغت به­ ويژه در حوزة علم­ معاني بوده‌است. در قرون اولية ­­اسلامي روي معاني ثانوي جملات سه‌‌گانة فوق بحث‌هاي فراواني­ شده‌ است. در دورة جديد نيز در كاربردشناسي به اين امر بسيار پرداخته‌شده ­است. در اين پژوهش، اشعار پروين ­اعتصامي از منظر معاني ثانوي جملات پرسشي بررسي شده‌اند. پرسش اين تحقيق آنست كه جملات پرسشي ديوان پروين، چه معاني ثانويه‌اي دارند، تا مشخص گردد ظرفيت جملات پرسشي در زبان فارسي و در بافت ادبي چه مقدار است. بررسي داده­ها نشان ­مي­دهد كه از مجموع 639 جملة پرسشي ديوان او، 34 جمله با پرسش واقعي و بقيه در معناي ثانوي به كار رفته‌اند و جملات پرسشي با معناي ثانوي نيز، مجموعاً 29 معني ثانوي را بيان مي‌كنند كه بيشترين به استفهام انكاري و كم­ترين به حسرت و شمول ­حكم اختصاص دارد؛ بيان چندين معناي ثانوي در يك جمله، بطور همزمان نيز در آثار وي بسيار يافت مي‌شود. اين بررسي نشان مي‌دهد كه با وجود متفاوت بودن دورة زماني و زن بودن شاعر، متن ادبي بررسي شده، همانند متون ادبي ديگر بزرگان ادب فارسي، تمايل بيشتري به كاربرد جمله ­هاي پرسشي در معناي ثانويه دارد و بافت ادبي ظرفيت استفاده از جملة پرسشي در معاني ثانوي را تشديد مي‌كند.

A sentence can structurally be used in three forms: declarative, interrogative, and imperative. Semantically, each type may have different meanings in various contexts. The discussion of secondary or multiple meanings of a sentence has long been considered by rhetoricians, especially in the field of semantics. The secondary meanings of the above three sentences have been frequently debated. It has also been considered in today’s pragmatics. In this paper, Parvin E’tesâmi’s poems have been studied from the perspective of secondary meanings in interrogative sentences. The question of this research is to recognize what are the secondary meanings of interrogative sentences in her poems in order to determine the capacity range of these kinds of sentences in the Persian language and the literary context. The study showed that out of 639 interrogative sentences, 34 are real questions and 29 have secondary or implicit meanings. Out of 29 secondary meanings, the most frequency belongs to the denial questions and the least to regret ones. The expression of several secondary meanings in one sentence has simultaneously been found in her works. This study shows that despite the different time periods and her gender (being a woman), her literary text, like other texts of outstanding poets in Persian literature, had more desire to use the interrogative sentences in the secondary sense and the literary context enhances the capacity to utilize interrogative sentences in secondary meanings.