نمود و تلويحات ايدئولوژيك آن در ترجمه با رويكرد تحليل گفتمان انتقادي

Aspect and its Ideological Implications on Translated Texts Based on CDA

بيشتر پژوهش‌هاي انجام‌شده دربارة ترجمه، از رويكرد تحليل گفتمان انتقادي بهره مي­گيرند كه توليدات و تفسيرهاي گفتماني را با ايدئولوژي حاكم بر جامعه مرتبط مي­داند. آن‌چه در نگاه نخست اشتباه ترجمه شده (حذف، اضافه، جابه‌جاشده و به طور كلي ساخت‌شكني‌شده) در واقع ساختار، فرآيندها، هنجارها و محدوديت­هاي اجتماعي سياسي مشخصي را برجسته مي‌كند كه ترجمه ­ها تحت آن‌ها توليد و دريافت مي­شوند. بنابراين نقد ترجمه به آشكار كردن و نقد رفتارها و روابط اجتماعي سياسي كمك مي‌كند (Schaffner, 2004, p.124). اين برجسته ­سازي­هاوحاشيه­ راني­ ها سازوكار مشترك حاكم بر كردار­ها و رفتارهاي گفتمان سياسي است كه در سطح جمله و بالاتر از آن عمل مي­كند و شيوه­اي است براي حفظ و استمرار قدرت (Soltani, 2004, p. 171). هدف پژوهش، بررسي تغييرات نمود در ترجمه و امكان تلويحات ايدئولوژيكي فرآوردة اين تغييرات از سوي مترجم است. پژوهش حاضر از نوع توصيفي-تحليلي و اسنادي و نقد ِمقابله­اي بوده و با الگوگيري از مدل سه­ وجهي فرحزاد (Farahzad, 2012) كه تركيبي از تحليل گفتمان انتقادي، راهكارهاي ترجمه ­اي و بينامتنيت در سطح متني انجام شده ­است. در اين پژوهش هر جمله زبان پيشين با معادل آن در زبان پسين يك به يك به لحاظ نمود مقايسه شدند. در بررسي نمود از زندگينامة سه چهرة سرشناس سياسي (اوباما، كلينتون و بوتو) استفاده شد كه هر كدام از منظر قدرت حاكم بر جامعة ايران جايگاه اجتماعي-سياسي خاصي دارند. بررسي سابقة سياسي در خصوص برخي ازاين چهره ­ها حاكي ازموضع‌گيري‌هاي دولت ايران بر عليه ايشان وتأثير اين موضع­ گيري­ها دربازنمايي رويدادها و نمايش ايدئولوژيكي آن درجامعه بوده كه تأثيرات آن برترجمه غيرقابل ­انكار مي ­نمايد. به اعتقاد نگارنده تلويحات ايدئولوژيكي حاصل از زمان نمود در اين آثار ترجمه شده در تلاش براي نشان دادن چهرة خاصي از فرد است.

Linguistics and related studies have had a significant role on human sciences such as translation. Translation as an inter-disciplinary course plays an important role in transferring information and establishing relationship among individuals and nations. We can say translation is a "conscious, planned activity, performed in a controlled manner and aims at establishing communication between different cultural environments" (as cited in Sidiropoulou, 2004, p. 1). Although today translation enjoys many other tools in investigating fields of studies but still linguistics and especially critical discourse analysis (CDA) as one of the branches of linguistics has had a significant role in related studies, such as ideology and power and their covert and overt influences on many disciplines such as translation. CDA finds traces and influence of power and ideology on language, discourse, texts and syntax (Hodge & Kress, 2004, p.134).