طراحي مدل عوامل مؤثر بر شكل‌گيري فساد اقتصادي در ايران با رويكرد مدل‌سازي ساختاري - تفسيري

Designing a Model of Factors Affecting the Formation of Economic Corruption in Iran Using a Structural-Interpretive Modeling Approach

فساد اقتصادي همواره از جمله آسيب‌هاي مخرب بر پيكره حكومت‌ها و دولت‌ها بوده و اين نقطه ضعف اساسي، ضمن ايجاد نااميدي در مردم به ايجاد شكاف بين ملت و دولت منجر شده و تأثير مستقيم بر متغيرهاي امنيت ملي پايدار مي‌گذارد؛ به‌طوري‌كه مي‌توان آن را از مهمترين تهديدات امنيتي هر كشور محسوب كرد. با توجه به شرايط كنوني اقتصاد كشور و نياز جدي به برنامه‌ريزي عملياتي براي مقابله با فساد اقتصادي، لازم است تا با شناسايي مبنايي عوامل شكل‌گيري فساد اقتصادي و سطح‌بندي اين عوامل، گام‌هاي عملي مؤثري براي مبارزه با فساد اقتصادي برداشته شود. در مقاله حاضر كه حاصل يك پژوهش عملياتي و راهبردي در زمينه شناسايي عوامل مؤثر بر فساد اقتصادي و سطح‌بندي آنهاست؛ ابتدا به شناسايي عوامل فساد اقتصادي مي‌پردازيم و سپس با توجه به مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته و تكميل پرسشنامه توسط دوازده نفر از خبرگان علمي و اجرايي و با استفاده از رويكرد مدل‌سازي ساختاري – تفسيري كه يكي از پركاربردترين روش‌هاي تحقيق در عمليات نرم است؛ به سطح‌بندي و مدل‌سازي اين عوامل پرداخته‌ايم تا سياستگذاران و مديران جمهوري اسلامي ايران را در مبارزه با فساد اقتصادي به عنوان يكي از اصلي‌ترين تهديدات امنيتي جمهوري اسلامي ايران ياري رسانيم. نتايج حاصل از مدل‌سازي با رويكرد ساختاري - تفسيري نشان مي‌دهد مؤلفه‌هاي «بي‌ثباتي در نظام اقتصادي كشور»، «ناكارآمدي قوانين پيشگيري از فساد اقتصادي»، «امتيازهاي انحصاري در اقتصاد» و «نهادينه شدن اقتصاد متكي بر نفت» در قسمت معيارهاي مستقل قرار دارند كه كليدي‌ترين عوامل مؤثر بر شكل‌گيري فساد اقتصادي در ايران هستند.

Given the current state of the country's economy and the serious need for operational planning to combat economic corruption, it is necessary to take effective practical steps to combat economic corruption by identifying the root causes of economic corruption and leveling these factors. In this article, which is the result of an operational and strategic research in the field of identifying the factors affecting economic corruption and their leveling; First, we identify the causes of economic corruption and then according to the opinions of experts and using the analytical-structural modeling (ISM) approach, which is one of the most widely used research methods in soft operations; We have leveled and modeled these factors to help policymakers and managers of the Islamic Republic of Iran in the fight against economic corruption as one of the main security threats to the Islamic Republic of Iran. The results of structural-interpretive modeling show the components of "instability in the country's economic system", "inefficiency of anti-corruption laws", "existence of monopolies in the economy" and "institutionalization of oil-based economy" in There are independent criteria that are the key factors influencing the formation of economic corruption in Iran.