پديد آورندگان :
مريخ پور، هاجر دانشگاه سيد جمال الدين اسدآبادي - دانشكده كشاورزي - گروه علوم كشاورزي، اسدآباد، ايران , لرستاني، بهاره دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيط زيست،همدان، ايران , چراغي، مهرداد دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيط زيست،همدان، ايران
كليدواژه :
سد كلان , كليفرم , كليفرم , سنجه كيفيت آب , پهنه بندي
چكيده فارسي :
: در سال هاي اخير، تغييرات در مقدار، توزيع و كيفيت آبهاي سطحي جهان سبب شده است كه به تمام اين منابع توجه ويژهاي شود. بر اين اساس چه از لحاظ اقتصادي و چه از لحاظ توسعه اجتماعي در كشورها، دسترسي به آب با كيفيت خوب و بررسي ظرفيت آن داراي اهميت است. هدف از اين مطالعه، بررسي كيفيت آب با استفاده از سنجه كيفيت آب مؤسسه ملي بهداشت امريكا (NSFWQI) 1 و پهنه بندي آن در نمونه هاي آب سطحي برداشتشده از درياچه پشت سد كلان ملاير بوده است.
مواد و روش ها: به منظور بررسي كيفيت آب درياچه سد، در مجموع 19 نمونه آب در ماه هاي ارديبهشت، خرداد، شهريور، مهر و بهمن از نقاط مختلف سد برداشت شد. افزون بر آن، در هر مرحله نمونه برداري، از آب خروجي از سد نيز نمونه تهيه شد. پارامترهاي مورد نياز براي بررسي سنجه كيفيت آب شامل pH، اكسيژن محلول، جامدات كل، نياز بيوشيميائي اكسيژن، كدورت، دما، نيترات، فسفات و باكتريهاي كليفرم در نمونه ها اندازه گيري و تأثير هر يك از آنها بر مقدار پارامترهاي سنجه كيفيت آب بررسي شد. همچنين، پهنه بندي اين سنجه در مسير رودخانه و درياچه سد با استفاده از نرم افزار Arc GIS در هر يك از مرحله هاي نمونه برداري به صورت جداگانه انجام شد.
نتايج و بحث: نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه با توجه به بالا بودن بيلان عناصر تغذيه اي نيترات و فسفات، غلظت اين عناصر در جريان ورودي بيشتر از آب خروجي از سد بوده است. همچنين نتايج بررسي باكتري هاي كليفرم نشان داد كه درياچه سد كلان و رودخانه در همه فصل ها و در تمامي نقاط نمونه‌برداري، داراي آلودگي ميكروبي به كليفرم‌ها بيش از حد استاندارد مصرف شرب مي باشد. كمترين مقدار عددي محاسبه شده سنجه كيفيت آب NSFWQI در مسير رودخانه و درياچه سد (1/59) در ارديبهشت ماه و بيشترين مقدار آن (4/74) در بهمن ماه به دست آمد. مطابق با نتايج، كيفيت آب خروجي از سد در محدوده متوسط قرار دارد. بالاتر بودن كيفيت آب در بهمن ماه به دليل پايين بودن اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى (BOD) 2 و بالا بودن ميزان اكسيژن محلول بود. ميزان اكسيژن محلول در بهمن ماه، بيشترين مقدار را نشان داد كه مي تواند ناشي از افزايش قابليت انحلال اكسيژن به دليل كاهش دماي آب و همچنين كاهش فعاليت هاي حياتي (تنفس موجودا زنده و تجزيه مواد آلي) باشد.
نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه به طور كلي كيفيت آب در ايستگاه‌هاي مورد مطالعه در فصل زمستان به دليل افزايش حجم دبي آب رودخانه و آب ذخيره شده در پشت سد، كاهش دما و كاهش فعاليت هاي كشاورزي شرايط مطلوب‌تري دارد. با توجه به فعاليت كشاورزي در منطقه هاي بالادست درياچه سد و وجود روستاها در مجاورت رودخانه، ميتوان نتيجه گرفت كه ورود زه آب هاي كشاورزي كه شامل سم ها و كودهاي شيميايي و حيواني مي باشند اساسا موجب ورود آلاينده هايي همچون نيترات و فسفات به رودخانه و سپس به مخزن سد مي گردند.
چكيده لاتين :
In recent years, changes in the amount, distribution, and quality of surface water around the world have led to special attention to these resources. So, according to the economic concerns in the social development of countries, it is important to access water of good quality. The study aimed to investigate the quality of surface water samples taken from Lake Malayer Dam Lake using the Water Quality Index of the National Institutes of Health (NSFWQI).
Material and methods:
To evaluate the water quality of the dam lake, a total of 19 water samples were collected from different parts of the dam in May, June, September, October, and February, 2017-2018. The water parameters, including pH, soluble oxygen, total solids, oxygen biochemical demand, turbidity, temperature, nitrate, phosphate, and total coliform bacteria were measured and the effect of each parameter was calculated in the samples. Then, the water quality index was calculated. Also, the spatial variability of this index in the river and dam lake was done separately using Arc GIS software.
Results and discussion:
The results showed that due to the high budget of nitrate and phosphate, the concentration of these elements at the input flow was higher than the output flow. Also, the results of coliform bacteria showed that the Kalan dam in all seasons and all stations have microbial contamination that is higher than the standard limitation for drinking water. The lowest value of the NSFWQI index was obtained in the course of the river and the dam lake in May (59.1) and the highest value was obtained in February (74.4). According to the results, the quality of the water leaving the dam was average. The higher water quality in February was due to the low biological oxygen demand (BOD), which could be due to the increase in oxygen dissolution and the decrease in water temperature and vital activities (respiration of organisms and decomposition of organic matter).
Conclusion:
The results showed that the water quality in the studied stations in winter was generally more favorable due to the increasing volume of the water flow and the stored water behind the dam, the low temperature, and low agricultural activities. Agricultural activities at the beginning of the dam lake and the existence of villages near the river enter pesticides and chemical and animal fertilizers, which mainly contain pollutants such as nitrate and phosphate. Then, these pollutants move to the reservoir of the dam.
