كليدواژه :
آلودگي , رودخانه , رسوب , درياي خزر , فلزات سنگين
چكيده فارسي :
در اين پژوهش به منظور بررسي غلظت فلزات سنگين در رودخانه‌هاي مهم بخش جنوبي درياي خزر در سه نقطه بالادست، مصب و عمق 1 تا m 10 دريا، نمونه رسوب سطحي و يك نمونه مغزه برداشت شد. آناليزهاي دانه‌بندي، سنجش ماده آلي، و تعيين غلظت فلزات سنگين بر روي نمونه‌ها انجام گرفت. بيشترين مقادير غلظت آهن (ppm45000)، آلومينيوم (ppm74000)، كروم (ppm 78/142)، كبالت (ppm 67/33) و سرب (ppm 70/56) در رودخانه رامسر، آرسنيك (ppm 45/18) و روي (ppm 3/110) در رودخانه گرگانرود، نيكل (ppm 60) در رودخانه قره‌سو و مس (ppm 63/52) در سفيدرود مشاهده گرديد. همچنين كمترين ميزان تمركز عناصر در مغزه خليج گرگان (K5) و عمق cm 85 با سن تقريبي1400 سال بهدست آمد كه به‌عنوان مقدار زمينه استفاده شد. بر اساس شاخص درجه آلودگي سه رودخانه بابلرود، چشمه كيله و سردآبرود در محدوده درجه آلودگي متوسط و رودخانه‌هاي گرگانرود، قره‌سو، تجن، رامسر و سفيدرود در محدوده آلودگي قابل‌توجه رده‌بندي شدند. بر مبناي شاخص درجه آلودگي اصلاح‌شده (mCd)، همه رودخانه‌ها در محدوده درجه آلودگي پايين تا متوسط قرار داشتند و ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر آﻟﻮدﮔﻲ (PLI) در بيشتر ايستگاه‌ها در محدوده بيشتر از 1 (كمي آلوده تا آلوده) را نشان داد. به لحاظ سلامت بومشناسي (RI) رودخانه‌ها در محدوده كم ريسك قرار مي‌گيرند. شاخص غني‌شدگي (EF) در رسوبات بخش‌هاي دهانه‌اي نشان داد رودخانه‌هاي فوق احتمالاً تحت تأثير عوامل مختلف از جمله زمين‌شناسي منطقه، شرايط آب و هوايي و عوامل انساني غني شده‌اند و آلودگي متوسط تا شديد دارند.
چكيده لاتين :
In order to study the concentration of heavy metals in important rivers in the southern part of the Caspian Sea, samples were collected in three upstream
points, estuary and depth of 1 to 10 m of the sea, a surface sediment sample and
a core sample. Granulation analysis, organic matter assay, and determination of
heavy metal concentrations were performed on each sample. The highest
concentrations of iron (45000 ppm), aluminum (74000 ppm), chromium (142.78
ppm), cobalt (33.67 ppm) and lead (56.70 ppm) in Ramsar, arsenic (18.45 ppm)
and Zinc (110.3 ppm) was observed in Gorganrood river, nickel (60 ppm) in
Qarahsu river and copper (52.63 ppm) in Sefidrood. Moreover, the lowest
concentration of elements in the core of Gorgan Bay (K5) and a depth of 85 cm
with an approximate age of 1400 years was obtained, which was used as the
baseline reference. Based on the contamination degree (Cd) index, three rivers
of Babolrood, Cheshmeh Kileh and Sardabroud were classified in the range of
moderate contamination and Gorganrood, Qarahsoo, Tajan, Ramsar and
Sefidrood rivers were classified in the area of significant contamination. Based
on the modified contamination degree index (mCd), all rivers were in the range
of low to medium contamination degree, and pollution load index (PLI) was in
the range of more than 1 (slightly polluted to polluted) at most stations. In terms
of ecological risk index (RI), rivers were in the low-risk range. Enrichment
index (EF) in sediments of estuarine sections showed that the rivers are
probably enriched by various factors such as geology, climatic conditions, and
human factors having moderate to severe pollution.
