ارزيابي آسيب‌‌ پذيري محلات شهري در برابر بحران زلزله (نمونه موردي: محلات شهر ورزقان)

Assessing the vulnerability of urban areas to earthquake crises (Case study: Varzeqan city neighborhoods)

خطر زلزله همواره جوامع بشري را تحت الشعاع خود قرار مي‌‌دهد و خسارات جبران ناپذيري به اين جوامع وارد مي‌‌آورد؛ بنابراين، آمادگي مقابله با اين بحران از طريق شناسايي نقاط آسيب‌‌پذير و برطرف كردن آنها در جهت كاهش آسيب‌‌هاي ناشي از زلزله مؤثر است. در اين راستا، پژوهش حاضر، آسيب‌‌پذيري كالبدي محلات شهر ورزقان را در ارتباط با شاخص‌‌هاي 14 گانه تأثيرگذار در آسيب‌‌پذيري در مقابل زلزله مورد بررسي قرار داد. روش تحقيق توصيفي-تحليلي است، كه با استفاده از لايه‌‌هاي مكاني مربوط به شاخص‌‌هاي مذكور انجام گرفته است. جهت تحليل و همپوشاني لايه‌‌ها از روش MAP ALGEBRA (RASTER CALCULATOR) در محيط نرم‌‌افزار GIS بهره گرفته شده است. جهت وزن‌‌دهي لايه‌‌ها نيز از روش ANP استفاده گرديد. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه، درصد قابل‌‌توجهي از شهر ورزقان در كلاس‌‌هاي آسيب‌‌پذيري زياد و بسيار زياد واقع شده است. حتي افزون بر 70 درصد محلاتي مانند بولبول چشمه‌‌سي در كلاس آسيب‌‌پذيري زياد و بسيار زياد جاي گرفته‌‌اند. با توجه به پهنه‌‌بندي آسيب‌‌پذيري لرزه‌‌اي شهر و توزيع كلاس‌‌هاي آسيب‌‌پذير در سطح محلات شهر مي‌‌توان نتيجه گرفت كه كل پهنه شهر ورزقان نسبت به رخداد زمين‌‌لرزه آسيب‌‌پذير است. در محلاتي كه كلاس‌‌هاي آسيب‌‌پذيري كم و خيلي كم، وسعت قابل توجهي از شهر را در برگرفته، كاربري‌‌هاي باير، فضاهاي باز، كشاورزي و فضاهاي سبز درصد قابل‌‌توجهي از فضاي محله را اشغال نموده‌‌اند؛ و درنتيجه از آسيب‌‌پذيري پاييني در برابر زلزله برخوردار مي‌‌باشند.

The risk of an earthquake always overshadows human societies and causes irreparable damage to them, so be prepared to deal with this crisis by identifying vulnerabilities and addressing them to reduce the damage. It is affected by earthquakes. In this regard, the present study examined the physical vulnerability of the neighborhoods of Varzeqan city concerning the 14 indicators affecting the vulnerability to earthquakes. The research method is descriptive-analytical, which has been done using spatial layers related to the mentioned indicators. To analyze and overlap the layers, the MAP ALGEBRA (RASTER CALCULATOR) method has been used in the GIS software environment. ANP method was used to weigh the layers. The results showed that a significant percentage of the city of Varzeqan is located in high and very high vulnerability classes. Even more than 70 percent of neighborhoods, such as Boubl Cheshmehsi, are in a highly vulnerable class. Considering the seismic vulnerability zoning of the city and the distribution of vulnerable classes in the city neighborhoods, it can be concluded that the whole area of Varzeqan city is more vulnerable to the occurrence of earthquakes. In neighborhoods with low and very low vulnerability classes, a significant area of the city, barren land uses, open spaces, agriculture, and green spaces occupy a significant percentage of the neighborhood space, and as a result, They have low earthquake resistance.