نسبتِ نقش ارزش‌هاي غيرمعرفتي و نقش شواهد در نظريه‌هاي علمي

The relationship between the role of non-epistemic values and the role of evidence in scientific theories

آرمان علم غير ارزش‌ بار (VFI) ديدگاهي است كه مي‌گويد ارزش‌هاي غيرمعرفتي هيچ نقش مشروعي در ارزيابي معرفتيِ نظريه‌هاي علمي نمي‌توانند داشته باشند. اين ديدگاه زماني به عنوان يك هنجار تنظيمي كه راهنماي پژوهش علمي در مواجهه با ارزش‌هاي غيرمعرفتي بود هواداران متعدد داشت. اما اخيراً انتقادهاي بسياري به آن مي‌شود. يكي از مهم‌ترينِ اين نقدها استدلالي است موسوم به استدلال ريسك استقرايي (IRA). دربارۀ اعتبار اين استدلال نيز ترديدهايي مطرح شده است. به‌علاوه مي‌توان نشان داد حتي به فرض اعتبار، اين استدلال نمي‌تواند VFI را رد كند. زيرا جان كلامِ VFI نامشروع بودنِ هرگونه نقشي است كه ارزش‌هاي غيرمعرفتي ممكن است در تعيين شواهد داشته باشند، و بنابراين براي رد كردنِ VFI، نادرستيِ همين ادعا بايد نشان داده شود. كوشش‌هايي صورت گرفته كه نشان داده شود ارزش‌هاي غيرمعرفتي گاهي مي‌توانند در نقش شواهد عمل كنند. در اين مقاله با بررسي اين موارد نشان خواهيم داد ارزش‌هاي غيرمعرفتي نبايد براي نظريۀ علمي نقش شواهد را داشتند باشند، و بنابراين به رغم همۀ نقدها، VFI هنوز قابل‌دفاع است. به اين ترتيب در نهايت برداشتي دقيق‌تر از VFI عرضه خواهد شد.

The Value-Free Ideal of science (VFI) is the view that non-epistemic values can play no legitimate role in the epistemic evaluation of scientific theories. The VFI, which once was defended as a regulative norm guiding the course of scientific inquiry in dealing with non-epistemic values, has been the target of some forceful attacks lately. One of the main objections is an argument called the Inductive Risk Argument (IRA). The validity of IRA, though, has been questioned. Moreover, it can be shown that even if we assume its validity, IRA is not successful in routing out the VFI. The core idea behind the VFI is the illegitimacy of any role non-cognitive values may play in determining the evidence, so to undermine the VFI, this very claim should be denied. Accordingly, there have been attempts in the literature to point out cases of the proper evidential role of non-cognitive values. By examining these cases, we argue that non-epistemic values should not play any evidential role for scientific theories, and thus the VFI can be defended. In the end, a more accurate interpretation of the VFI will be provided.