بررسي فشار بازار ارز و مداخلۀ مستقيم بانك مركزي دربازار ارز در دوران كمبود و وفور درآمدهاي نفتي

هدف اين مطالعه، بررسي وضعيت فشار بازار ارز و نحوۀ اثرگذاري متغيرهاي بخش حقيقي و پولي داخلي و خارجي بر آن و بررسي نحوۀ مداخلۀ مستقيم بانك مركزي در بازار ارز در دو دورۀ كمبود و وفور درآمدهاي نفتي است. با استفاده از مدل تصحيح خطاي برداري و داده‌هاي فصلي اقتصاد ايران و امريكا از 1368.4 تا 1396.3، شاخص فشار بازار ارز و شاخص مداخلۀ مستقيم بانك مركزي محاسبه شد و نحوۀ مداخلۀ مستقيم بانك مركزي در هر فصل در بازار ارز مشخص گرديد. با استفاده از يك مدل خودتوضيح‌برداري، اثرگذاري متغيرهاي پولي و حقيقي داخلي و خارجي بر شاخص فشار بازار ارز بررسي شد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد اولاً وضعيت غالب بازار ارز در دورۀ كمبود درآمدهاي نفتي، افزايش نرخ ارز و در دورۀ وفور درآمدهاي نفتي، كاهش نرخ ارز مي‌باشد. ثانياً بانك مركزي در دورۀ وفور درآمدهاي نفتي با مداخلات ناهمسو و خريد ارز، سعي در كاهش مازاد عرضۀ ايجاد شده در بازار ارز داشته است كه پيامد آن جلوگيري از كاهش نرخ ارز مي‌باشد. ثالثاً در دورۀ وفور درآمدهاي نفتي در مقايسه با دورۀ كمبود درآمدهاي نفتي، ارتباط بين عوامل اثرگذار بر نوسانات نرخ ارز و شاخص فشار بازار ارز كاهش يافته است؛ بنابراين انتظار مي‌رود در بلندمدت نرخ ارز با جهش‌هايي مواجه باشد.