عنوان مقاله :
تأثير عوامل رويشگاهي بر عملكرد، صفات مورفولوژيكي و بازده اسانس در پونه‌ساي بينالودي (Nepeta binaludensis Jamzad)
عنوان به زبان ديگر :
Effect of habitat factors on aerial yield, morphological traits and essential oil content of Nepeta binaludensis Jamzad
پديد آورندگان :
هاشمي مقدم، حسين دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده علوم كشاورزي و صنايع غذايي، تهران، ايران , سفيدكن، فاطمه سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، تهران، ايران , اشرف جعفري، علي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، تهران، ايران , كلاته جاري، سپيده دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده علوم كشاورزي و صنايع غذايي، تهران، ايران
كليدواژه :
پونه‌سا , تنوع , كلاستر , مؤلفه‌هاي اصلي
چكيده فارسي :
گياه پونه‌ساي بينالودي (Nepeta binaludensis Jamzad) از جمله گونه‌هاي انحصاري شمال شرق ايران محسوب مي‌شود. در اين تحقيق اندام‌هاي هوايي 20 جمعيت از اين گونه در رشته كوه بينالود طي مرحله گل دهي كامل برداشت شد و هفت صفت مرفولوژيكي و بازده اسانس مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج تفاوت معني‌داري در سطح احتمال 1 درصد را در ميان جمعيت‌هاي مورد مطالعه براي همه صفات نشان داد. بيشترين و كمترين وزن تر سرشاخه با 378/2 و 58/2 گرم در بوته به‌ترتيب در جمعيت‌هاي زشك1 و گرينه بدست آمد. بيشترين و كمترين بازده اسانس با 4/9 و 1/2 درصد به‌ترتيب در جمعيت‌هاي درود نيشابور و فريزي1 بدست آمد. نتايج حاصل از تجزيه همبستگي نشان داد ارتفاع گياه با قطرساقه، وزن تر و خشك سرشاخه همبستگي مثبت و معني‌دار داشت. همبستگي بين صفات مورفولوژيكي و عملكرد اسانس با عوامل رويشگاهي مثل بارندگي، ارتفاع از سطح دريا و درصد شيب مثبت و معني‌دار و با دماي رويشگاه منفي و معني‌دار بود، به طوري كه با افزايش ارتفاع از سطح دريا و كاهش دما، ميانگين صفات مذكور افزايش يافت. تجزيه خوشه‌اي به روش وارد، جمعيت‌هاي مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعيت‌هاي كلاستر1 (شامل هفت جمعيت سازگار به مناطق مرتفع و سرد) داراي ميانگين بيشتري براي صفات مورفولوژيكي نظير ارتفاع ساقه، وزن تر و خشك سرشاخه بودند. نتايج بدست‌آمده نشان‌دهنده وجود تنوع بالا در جمعيت‌هاي پونه‌ساي بينالودي جهت استفاده در برنامه‌هاي به‌نژادي و كشت و اهلي‌كردن اين گونه مي‌باشد.
چكيده لاتين :
Nepeta binaludensis Jamzad is an endemic and rare perennial plant that grows in a limited area in Binaloud Mountain in northeast of Iran. The aerial parts of 20 populations of N. binaludensis, were collected during their flowering stage and seven morphological traits and essential oil yield were evaluated. Results showed significant differences in all of traits between populations (p<0.01). The highest and lowest aerial fresh weight were obtained in Zoshk1 and Grineh populations with average values of 378.2 and 58.2 g/plant, respectivel. The highest and lowest essential oil yield were obtained in populations of Darood and Friezy1 with average values of 4.91 and 1.2%, respectively. The results of correlation analysis showed that plant height was positively correlated with stem diameter, aerial fresh and dry weights. Climatic factors such as rainfall, altitude and slope percentage were positively correlated with morphological traits and essential oil yield. Morphological traits and essential oil yield were positively correlated with climatic factors, such as rainfall, altitude and slope percentage and negatively correlated with temperature of the habitat, indicating that mean of mentioned traits were increased by increasing altitude and decreasing of temperature. Cluster analysis using Ward method, the studied populations were splited into two groups. The populations of cluster 1 (seven populations adapt to high altitude and cold) had higher mean values for morphological traits, i.e. plant height, aerial fresh and dry weights. Results indicate the presence of high diversity among populations of N. binaludensis that could be used for domestication and breeding improved varieties of this species.
عنوان نشريه :
علوم باغباني ايران
