كاربرد گروه هاي تغذيه اي بزرگ بي مهرگان كفزي در ارزيابي زيستي رودخانه زاب كوچك

The use of macroinvertebrates functional feeding groups in biological assessment of little Zab River

هدف از اين مطالعه ارزيابي تاثير فعاليت هاي انساني بر سلامت و تعيين كيفيت آب با استفاده از شاخص زيستي گروه هاي تغذيه اي بزرگ بي مهرگان كفزي در رودخانه زاب كوچك، آذربايجان غربي مي باشد. نمونه برداري از جوامع بزرگ بي‌مهرگان كفزي در چهار ايستگاه با استفاده از نمونه بردار سوربر به ابعاد 30/5×30/5 سانتي متر با چشمه تور 360 ميكرومتر به صورت ماهانه در سال 1397 انجام شد. تعداد 46475 عدد در واحد نمونه بردار جاندار كفزي جداسازي شدند كه به 16 راسته، 35 خانواده و 49 جنس و گونه تعلق داشتند. بزرگ بي مهرگان كفزي شامل 5 گروه تغذيه اي (CF) Collector-Filterer ،(CG) Collector-Gatherer ،(SCR) Scraper ،(SHR) Shredder ،(PRD) Predator بودند. گروه هاي CG و CF به ترتيب در تمامي ايستگاه هاي مطالعاتي (به جز ايستگاه 3 كه به ترتيب گروه هاي CG و PRD غالب بودند) از بيش ترين فراواني نسبي برخوردار بودند. فراواني گروه تغذيه اي Collector/Gatherer در ايستگاه هايي با آلودگي زياد (به ويژه ايستگاه 1) افزايش معني داري نسبت به ساير ايستگاه ها (به ويژه ايستگاه هاي 2 و 4) داشته است. بر اساس نتايج به دست آمده از پراكنش بزرگ بي مهرگان كفزي و رفتار غذايي آن ها، تاثير فعاليت هاي انساني از جمله ورود فاضلاب‌هاي كشاورزي، شهري و روستايي روي رودخانه زاب كوچك كاملا مشهود بوده و ايستگاه هايي كه تحت تاثير انواع پساب ها قرار داشتند (ايستگاه هاي 1 و 4) نامطلوب ترين شرايط را از نظر آلودگي دارا بودند. بنابراين با بررسي گروه‌هاي تغذيه‌اي بزرگ بي‌مهرگان كفزي با كم ترين صرف هزينه مي‌توان به ناهنجاري‌هاي احتمالي ناشي از فعاليت هاي انساني و تغيير در كيفيت آب بوم‌سازگان رودخانه زاب كوچك پي برد.

The aim of this study was to evaluate the impact of human activities on health and determination of water quality using biological index of macroinvertebrates functional feeding groups. Sampling of macroinvertebrates was monthly performed using a surber sampler from 4 stations in 2017. During one year of sampling, 46475 samples of macroinvertebrates were collected belonging to 16 orders, 35 families and 49 genera. Macroinvertebrates included five functional feeding groups including Collector-Filterer (CF), Collector-Gatherer(CG), Scraper (SCR), Shredder (SHR), Predator (PRD) and Parasite. CG and CF groups had the highest relative frequencies in all study stations, except station 3, where CG and PRD groups were dominant, respectively. In stations with high pollution (especially station 1), the frequency of CG feeding group has increased significantly compared to other stations (especially stations 2 and 4) (ANOVA; F=0.011, p<0.05). Based on the results obtained from the distribution of macroinvertebrates and their food behavior, the impact of human activities including the entry of agricultural, urban, and rural wastewaters to the little Zab river is quite evident and the stations affected by different types of effluents (Station 1 and 4) had the most unfavorable conditions. Therefore, by examining the macroinvertebrates functional feeding group with the least time and cost, it is possible to find possible anomalies caused by human activities and changes in water quality of little Zab river ecosystems.