تأثير شاخص‌هاي زيست‌ محيطي بر پايداري كشاورزي استان گلستان

Exploring the effect of environmental indicators on agricultural sustainability in Golestan province

در اين پژوهش با گردآوردي داده‌ها از سازمان جهاد كشاورزي، سازمان آب و فاضلاب‌، ادارۀ هواشناسي و استانداري استان گلستان در سال 1399 به بررسي شاخص‌هاي زيست‌محيطي استان گلستان پرداخته شد. براساس نتايج، شاخص‌هاي مصرف سموم شيميايي، مصرف كودهاي شيميايي و غلظت نيترات در آب‌هاي زيرزميني تأثير منفي، و شاخص‌هاي سطح زير كشت، مقدار بارندگي، خاك‌ورزي حفاظتي و تنوع گياهان زراعي تأثير مثبت بر شاخص‌هاي محيط زيستي داشته‌اند. همچنين نتايج استفاده از روش تحليل سلسله‌م راتبي (AHP) نشان داد كه بيشترين رتبه را شاخص خاك‌ورزي حفاظتي با وزن 16 و كمترين رتبه را شاخص سطح زير كشت با وزن 11/9 به‌دست آورده‌اند. شهرستان گنبد براساس شاخص‌هاي پايداري محيط زيستي با 89 درصد بيشترين اولويت و شهرستان بندر تركمن با 56 درصد كمترين اولويت را داشتند. نتايج تحليل حساسيت نيز نشان داد كه شاخص‌ها در دامنۀ 1 تا 5 درصد تغيير، ثبات و سازگاري دارند و اولويت‌بندي تغيير نمي‌كند. در نهايت نيز شهرستان‌هاي استان گلستان به دستۀ پايدار، نسبتاً پايدار و ناپايدار طبقه‌بندي شدند. پيشنهاد مي‌شود كه براساس نتايج اين پژوهش، شاخص‌هاي زيست‌ محيطي در استان گلستان مدنظر قرار گيرد و بهترين تصميم‌گيري‌ها در زمينۀ پايداري كشاورزي استان گلستان صورت گيرد.

This study was performed to explore the 2020 agricultural sustainability through studying the environmental indicators in Golestan Province, Iran, using data and information acquired from the Agricultural Jihad Organization, Golestan Provincial Water and Wastewater Organization, Iran Meteorological Organization, and the Governorate of Golestan Province. According to the results, chemical pesticide and fertilizer usages, as well as nitrate concentration in groundwater, showed a negative effect whereas the cropping area, rainfall, conservation tillage practices, and cropping diversity showed a positive effect on the environmental indicators. Meanwhile, the highest and lowest weights were obtained respectively for conservation tillage practices (0.16) and cropping area (0.11) based on the application of analytical hierarchical analysis (AHP). Having prioritized the study area, Gonbad Kavus (89%) and Bandar-e-Turkmen (56%) were respectively the best and worst counties in terms of environmental indicators. In addition, conducting a sensitivity analysis with a shifting range of 1-5% showed the indicators have constancy with no priority changes. Finally, the counties of Golestan province were classified into stable, relatively stable, and unstable categories. Taking the findings into account, the sustainability of agriculture in Golestan province can be enhanced by implementing the proposed environmental indicators into the planning process.