تحليل رفتار حفاظت از خاك در جاليزكاران دهستان دشت‌روم، شهرستان بويراحمد: كاربرد تئوري انگيزش حفاظت

Analysis of the Soil Conservation Behavior of Summer Crop Producers in Dashtroom Dehestan, Boyer-Ahmad County: The Application of Protection Motivation Theory

فرسايش خاك يكي از چالش ­هاي اساسي توسعه كشاورزي است كه جهت جلوگيري از آن، لازم است رفتار حفاظت از خاك را در بين كشاورزان بهبود بخشيد. بر اين اساس، پژوهش حاضر با هدف تحليل رفتار حفاظت از خاك جاليزكاران دشت‌روم‌ با استفاده از مدل توسعه‌يافته تئوري انگيزش حفاظت صورت پذيرفت. روش انجام اين پژوهش كمّي و به شيوه پيمايش بود. جامعه‌ي آماري پژوهش جاليزكاران دهستان دشت‌روم واقع در شهرستان بويراحمد بودند (N=197) كه تعداد 120 نفر از آن‌ها با استفاده از فرمول كوكران به‌ عنوان نمونه آماري تعيين و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوري داده‌ها در اين پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود كه روايي صوري پرسشنامه توسط پانلي از متخصصان دانشگاهي و بخش اجرا تأييد شد و پايايي آن نيز با انجام مطالعه‌اي راهنما و محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ (0/93 -0/65) به دست آمد. يافته­ ها نشان داد جاليزكاران مورد مطالعه از رفتار حفاظت خاك متوسطي برخوردارند. نتايج آزمون برازش مدل توسعه‌يافته تئوري انگيزش حفاظت به شيوه حداقل مربعات جزئي نيز نشان داد كه در مجموعه شاخص‌هاي NFI و SRMR در سطح مطلوبي قرار دارند و مؤلفه‌هاي اين تئوري قادر به تبيين 18 درصد از تغييرات واريانس رفتار حفاظت از خاك جاليزكاران بودند كه در اين ميان متغير «شدت درك شده» بيشترين سهم را به خود اختصاص داد.با توجه به تأثير «شدت درك شده» بر رفتار حفاظت خاك، پيشنهاد مي‌شود كه كشاورزان با استفاده از نماسازي‌هاي تصويري و برنامه‌هاي ترويجي از عواقب عدم توجه به فرسايش خاك در مزارع مطلع شوند.

Soil degradation is one of the basic challenges in the agricultural development, whose prevention needs an improvement in soil conservation behavior of farmers. In this regard, in present study, an extended version of protection motivation theory was employed to analyze the soil conservation behavior of farmers who cultivate summer-crops in Dashtroom Dehestan. This research used survey method to collect data. Statistical population included summer crop growers in Boyer-Ahmad County (N=197). Out of them, 120 cases were selected as sample using Krejcie and Morgan’s Table. The data collection tool was a researcher-made questionnaire, whose validity was confirmed by a panel of experts as well as practitioners. Furthermore, the reliability research tool was assessed in a pilot study using Cronbach's alpha coefficients (0.65-0.93). Results revealed that summer crop growers had moderate behavior regarding soil conservation. Estimating the model fit indices of the extended protection motivation model by partial least square analysis showed that the NFI and SRMR criteria were at a good level and the components of protection motivation theory could explain 18% of the changes in farmers’ soil conservation behavior. It should be mentioned that according to the results, “perceived severity” made a significant contribution to the total variance explanation. Therefore, it is recommended that farmers be informed about the consequences of negligence of soil conservation by means of visual demonstrations and extension programs.