پديد آورندگان :
دهواري، رضا دانشگاه سيستان و بلوچستان - دانشكده مديريت و اقتصاد - گروه اقتصاد كشاورزي، زاهدان، ايران , هاشمي تبار، محمود دانشگاه سيستان و بلوچستان - دانشكده مديريت و اقتصاد - گروه اقتصاد كشاورزي، زاهدان، ايران , دادرس مقدم، امير دانشگاه سيستان و بلوچستان - دانشكده مديريت و اقتصاد - گروه اقتصاد كشاورزي، زاهدان، ايران
كليدواژه :
اثرات بلند مدت , متغيرهاي اقليمي , اثرات غيرمستقيم , پانل پوياي مكاني , سرريز مكاني
چكيده فارسي :
كشاورزي ماهيتي وابسته به طبيعت دارد كه هرلحظه از زمان با مسئله ريسك و نبود قطعيت همراه است. كاهش بارش هاي جوي، سرماي شديد، يخبندان، خشك‌سالي و شيوع بيماري هاي گياهي و آفات نباتي تنها بخش كوچكي از ريسك هايي است كه كشاورزان با آن‌ها روبه‌رو هستند. تغييرات آب و هوايي در مناطق مختلف اغلب با هم مرتبط هستند و وقوع اين حوادث به يك‌باره بخش قابل توجهي از مناطق كشور را تحت تاثير قرار مي دهند. به عبارت ديگر، اين گونه تغييرات آب و هوايي موجب بروز ريسك سيستماتيك عملكرد در توليدات باغي مي شوند. اتفاقات آب و هوايي نامساعد در يك سال مشخص در مناطق مختلف داراي اثرات متفاوتي مي باشند. بخشي از مناطق، به طور شديد و وسيعي درگير ميشوند و بخشي كمتر تحت تأثير قرار مي‌گيرند. در اين پژوهش ريسك سيستماتيك عملكرد محصول خرماي ايران و عوامل مؤثر بر شدت آن با استفاده از الگوهاي پانل پوياي مكاني بررسي شد. اطلاعات آماري ميزان توليد خرما 8 استان توليدكننده عمده خرما و متغيرهاي هواشناسي دما و بارش استانهاي بوشهر، خوزستان، خراسانجنوبي، سيستان و بلوچستان، فارس، كرمان، هرمزگان و يزد طي سال‌هاي 1387 تا 1398 از سازمان هواشناسي كشور و آمارنامه‌هاي وزارت كشاورزي استخراج شده است. نتايج مدل دوربين مكاني نشان داد كه سرريز مكاني متوسط باران سالانه در استانهاي خرماخيز بر متوسط عملكرد خرماي ايران تاثير مثبت (به ميزان 2/90) و معني‌داري دارد. و اثر سرريز مكاني متغيرهاي بارشهاي نابهنگام سالانه بر متوسط عملكرد خرما منفي و معني‌دار است. همچنين ضريب اثر سرريز مكاني متوسط حداكثر دماي تابستان به ميزان 1/83 حاصل شده است كه نشان مي‌دهد متوسط حداكثر دماي تابستان بر متوسط عملكرد خرماي ايران تاثير منفي و معني‌داري داشته است. نتايج مقايسه اثرات مستقيم و غيرمستقيم در مدل پانل مكاني پويا در كوتاه مدت و بلندمدت نشان‌داد كه در كوتاه مدت متغير بارش هاي نابهنگام سالانه داراي رابطه منفي و معني‌دار بر متوسط عملكرد خرماي ايران دارد. نتايج بلندمدت اثرات مستقيم متغيرهاي بارش هاي نابهنگام سالانه و سرماي نابهنگام سالانه داراي رابطه منفي و معني‌دار بر متوسط عملكرد خرما دارند.
چكيده لاتين :
Agriculture has intrinsically depended on nature, which is associated with risk and lack of certainty. Decreased precipitation, extreme cold, freezing, drought, and the prevalence of plant diseases and pests are the only small part of the risk that farmers are facing. Climatic and weather changes in different regions are often interconnected, and this coincidence may affect a huge part of the country. In other words, such abrupt changes usually result in a systematic risk of gardening products yield. Adverse weather events in one year have different effects in different areas, hitting some regions strongly while involving others less severely. In this research, the systematic risk of date yield and factors affecting its severity were investigated using spatial dynamic panel patterns. The statistical data of 8 major date producers and meteorological variables over the Provinces of Bushehr, Khuzestan, South Khorasan, Sistan and Baluchestan, Fars, Kerman, Hormozgan, and Yazd during the years 2008 to 2019 were extracted from the Meteorological Organization and the Ministry of Agriculture. The results of the spatial Durbin model showed that the spatial spillover of the Annual precipitation in the date-producing provinces has a positive (2.90) and significant effect whereas the spatial spillover of Untimely precipitation variables has a negative and significant effect on the average yield of the Iranian date. Besides, the effect of the spatial spillover of the Average maximum summer temperature was determined at 1.83, which shows the given variable has a negative and significant effect on the date yield likewise. Comparing direct and indirect effects in the dynamic spatial panel model showed that in the short-term, Annual precipitation variables have a negative and significant relationship on the average date yield. Meanwhile, the long-term results proved the direct but negative effect of Untimely annual cold and Annual precipitation variables on the average date yield.
