تحليل محتواي كيفي حكمت‌هاي اميرالمومنين علي(عليه‌السلام) در نهج‌ البلاغه از منظر مديريت دانايي

Qualitative Content Analysis of Imam Ali's Wisdom in Nahj al-Balaghah Based on Knowledge Management Perspective

با بررسي كتب ديني به جرأت مي‌توان اذعان نمود كه دين اسلام براي تفكر، دانش، معرفت و آگاهي ارزش بسيار زيادي قائل است. اين در حالي است كه در عصرحاضر، دانش به‌ عنوان سرمايه ­اي كليدي در توسعه و رقابت­پذيري مطرح شده است و مديريت دانش به‌ عنوان راهكاري نوين و ضروري جهت افزايش بهره‌وري معرفي شده است. اما اين مفهوم به‌ظاهر جديد مديريتي، 1400 سال پيش در قرآن و ساير كتب ديني مطرح‌شده و توسط نبي‌اكرم و ائمه اطهار به صراحت مورد اشاره قرار گرفته است. با اندك جستجو در ادبيات پژوهش حوزه­ ي «مديريت دانش» روشن مي شود؛ اين مفهوم برخاسته از «تجارب و مطالعات كسب وكار» بوده و مملو از مفاهيم، مدل‌ها، راهكارها، روش‌هاي متنوع با هدف پياده ­سازي اثربخش مديريت دانش مي‌‌باشد. اما با وجود كثرت اشارات تصريحي و تلويحي به دانش و حكمت در متون ديني مسلمانان، تاكنون اين متون از منظر شناسايي سازه‌هاي مرتبط با مديريت دانش مورد تحليل قرار نگرفته است. لذا در اين پژوهش با هدف «شناسايي مؤلفه‌هاي مديريت دانش» و توسعه «چارچوب مديريت دانش منتج از متون اسلامي» از تحليل حكمت­هاي گهربار مولاي متقيان در نهج‌البلاغه با روش نظريه داده بنياد استفاده شده است. مؤلفه‌هاي اصلي شناسايي‌شده منتج از اين فرآيند به شش دسته‌ي كلي طبقه­ بندي شده‌اند: «شرايط علّي»، «پديده مديريت دانش از ديدگاه اسلام»، «شرايط زمينه‌اي تسهيل‌كننده مديريت دانش اسلامي»، «عوامل مداخله‌گر فرآيند مديريت دانش اسلامي»، «راهبردها و به روش­هاي توصيه‌شده جهت مديريت دانش اسلامي» و «پيامدهاي فردي و اجتماعي منتج از پياده‌سازي مديريت دانش اسلامي». در مرحله‌ي بعد، با استفاده از محاسبه‌ي ضريب همبستگي مؤلفه‌ها و زيرمؤلفه ­ها «چارچوب مفهومي مديريت دانش اسلامي» توسعه يافته است.

By examining the religious books of Muslims, it can be acknowledged that no religion as much as Islam does not value thinking and knowledge. However, in the present era, knowledge has been introduced as a key asset in development and competitiveness, and knowledge management has been introduced as a new and necessary solution to increase productivity. But this seemingly new managerial concept was introduced 1400 years ago in the Qur'an and other religious books and has been explicitly mentioned by the Holy Prophet and the Imams. The knowledge management literature review arises from "business experiences and studies" and despite the many explicit and implicit references to knowledge and wisdom in Muslim religious texts; these texts have not been analyzed in terms of identifying structures related to knowledge management. Therefore, in this study, to develop the "knowledge management framework derived from Islamic texts"; the qualitative content analysis of the "wisdom of Imam Ali in Nahj al-Balaghah has been used. The identified main components are classified into six general categories: "causal conditions", "knowledge phenomenon from the perspective of Islam", "contextual conditions", "interfering factors ", "strategies and best practices "and" Individual and social consequences resulting from the implementation of knowledge management "from an Islamic perspective. In the next stage, by calculating the correlation coefficient of components and sub-components, a "conceptual framework of Islamic knowledge management" has been developed.