كليدواژه :
گفتمان ظل‌اللهي , مشروعيت , عصر صفوي , قدسيت ـ مسئوليت
چكيده فارسي :
ظهور حكومت صفويه و تبديل آن به يك نظام سياسي منسجم و متمركز به پراكندگي قدرت در اواخر سده نهمبر ايران پايان داد. اما با تغيير مذهب رسمي مشروعيت اين حكومت با چالشي مهم روبرو شد. صفويه در خط مقدم رويارويي با اهل سنت قرار داشت كه تعارضات گريزناپذيري براي آنها ايجاد كرده بود. مهمترين چالش منطقه‌اي صفويه، قدرت جهاني عثماني بود. نظريه‌پردازان حكومت صفوي ازاين‌رو تلاش داشتند براي مسالۀ مبنايي مشروعيت، پاسخي در خور بيايند، آنها براي پاسخ بدان قالب‌هاي معرفتي متعددي پيش رو داشتند. اين معاريف كه حاصل سنت‌هايي پيشين بودند، افزون بر نظام انديشه‌اي ايران باستان؛ با قالب‌هاي انديشه‌اي دوره اسلامي و دگرگوني‌هاي پي در پي آن روبرو بود. ازاين‌رو نياز به الگويي بود كه قادر باشد تمامي اين معاريف را با سازمان‌بندي نوين در يك ساختار جديد ارائه دهد. تنوع منابع مشروعيت‌ساز حكومت صفوي ب افزون بر آنكه اهميت مساله را نشان مي‌دهد مي‌تواند قابليت‌هاي حكومت را در استخدام اين منابع براي تمايز از مشروعيت دوره‌ها و اعصار پيش از خود نشان دهد. البته در مواردي نيز تفاوت‌هاي آشكاري نسبت به دوره‌هاي سلفشان روشن خواهد ساخت. حال پرسش اين است كه صفويان چگونه گفتمان مشروعيت‌ساز خود را شكل داده و منابع تاريخ‌نگارانه چگونه آن را تبيين كرده‌اند؟ پژوهش با روش تبيين تاريخي منابع تاريخ‌نگارانه و رويكرد تفسير متن سامان يافته و اين مدعا را مطرح كرده است كه صفويه با استفاده از منابع موجود و متكثر مشروعيت‌ساز كه از پيش شكل گرفته، نظام مشروعيتي را بنيان نهاد كه الگوي واحد «ظل‌اللهي» معرّف آن است
چكيده لاتين :
The issue of legitimacy was one of the theoretical priorities of the Safavid
government from both internal and external perspectives. Therefore, the Safavid
government was trying to find a suitable answer for the basic issue of legitimacy.
The thought patterns of the Islamic period, encountered Shiite Imamate, Sufism,
theories of Islamic legitimacy and Mongolian traditions. These knowledges, which
were the result of previous traditions, faced successive transformations. Therefore,
there was a need for a model that can present all these knowledges with a new
organization in a new structure. The diversity of sources of legitimation of the
Safavid government, in addition to showing the importance of the issue, can show
the capabilities of the government in employing these sources to distinguish and
differ from the legitimacy of previous periods and ages. Now the question is, how
did the sources of historiography shape and explain their legitimizing discourse
based on the model of “God's shadow”? The current research is organized using the
method of “concept of history”, and the “text interpretation approach”. It claims that
the Safavids established a legitimacy system based on the discourse of Zellu-l-lahi
by using multiple legitimizing sources that were already formed. The concept of
"shadow of God" which is its definition, in the structuring of multiple sources of
legitimacy, has started to sanctify the government.
