پديد آورندگان :
قطره، فريبا دانشگاه الزهرا - دانشكده ادبيات - گروه زبانشناسي، تهران، ايران , خردمند، نسرين دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ايران , سيدجلالي، بدري‌السادات دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ايران
كليدواژه :
وام‌گيري واژگاني , وام‌واژه , حوزه‌هاي معنايي , پيكرۀ گفتاري فارسي
چكيده فارسي :
وام‌واژه‌ها كه از برخورد دو جامعۀ زباني متولد مي‌شوند، مي‌توانند كاربردهاي گسترده‌اي در گفتار بوميان يك زبان پيدا كنند. گسترش كاربرد وام‌واژه‌ها بسته به عوامل گوناگون زباني و غيرزباني متفاوت است. پژوهش حاضر بر آن است تا برمبناي روشي تحليلي ـ توصيفي كاربرد وام‌واژه‌ها در گونۀ گفتاري زبان فارسي را از سه منظر معنايي، كاربردشناختي و جامعه‌شناختي بررسي كند. بدين منظور 600 دقيقه از پيكرۀ گفتاري فارسي دانشگاه الزهرا (س)، شامل 14000 جمله به زبان فارسي در 100 موقعيت و موضوع مختلف كه توسط 240 گويشور زن و 80 گويشور مرد به‌كار رفته‌اند، با در نظر گرفتن «حوزۀ معنايي»، «انتزاعي و غيرانتزاعي بودن» وام‌واژه‌ها، بسامد كاربرد يا ميزان «نفوذپذيري» آن‌ها، و دو متغير جامعه‌شناختي زبان شامل «انگيزۀ استفاده» از وام‌واژه‌ها و «جنسيت» گويشوران بررسي شده است. نتايج حاصل از مقايسۀ تنوع وام‌واژه‌ها و بسامد كاربرد آن‌ها بر اساس حوزه‌هاي معنايي مختلف نشان مي‌دهد وام‌واژه‌هاي مربوط به «فعاليت‌هاي پايه و فناوري»، «روابط اجتماعي و سياسي» و «گفتار و زبان» بيشترين سهم را در حوزه‌هاي معنايي وام‌واژه‌ها دارند. به‌علاوه، داده‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد درصد بيشتري از وام‌واژه‌ها مربوط به مفاهيم و پديده‌هاي انتزاعي‌اند و ميزان كاربرد اين واژه‌ها نيز در مقايسه با مفاهيم و پديده‌هاي مادي بيشتر است. از منظر جامعه‌شناختي نيز نتايج پژوهش حاكي از آن است كه زنان در مقايسه با مردان بيشتر از وام‌واژه‌هايي كه داراي معادل رايج فارسي‌اند استفاده مي‌كنند و «پر كردن خلأهاي ارتباطي در زبان قرض‌گيرنده» و «ارزش و اعتبار اجتماعي، فرهنگي، سياسي و علمي زبان قرض‌دهنده» مهم‌ترين انگيزه‌هاي كاربرد وام‌واژه‌ها توسط گويشوران زبان فارسي هستند.
چكيده لاتين :
Loan words, as one of the consequences of language contacts, can be widely used by
native language speakers. The expansion of loanwords varies depending on many
linguistic and non-linguistic factors. The present study, based on a descriptive-analytical
method, aims to investigate the usage of loanwords in spoken Persian from three
different perspectives: semantics, pragmatics, and sociolinguistics. For this purpose, 600
minutes of spoken Persian corpus of Al-Zahra University, including 14000 sentences in
Persian for 100 different situations and subjects, used by 240 female speakers and 80
male speakers, have been extracted and studied according to loanwords’ “semantic
fields”, “abstraction and non-abstraction”, and “usage frequency” as well as two
sociolinguistics variables (“motivation” and “gender” of the speakers). The results of
comparing the variety of loanwords and their usage frequency in different semantic
fields show that the highest frequency of use belongs to the semantic fields of basic
actions and technology, language and speech, and social and political relations.
Moreover, research data indicate that loanwords are more related to abstract concepts
and phenomena comparing to concrete ones. The research results, from the
sociolinguistic view, also reveal that more women than men use loanwords with a
common Persian equivalent. “Filling communication gaps in recipient language” and
“social, cultural, political and scientific credibility of donor language” are the most
important motivations for Persian speakers to use loanwords in their speech.
