واكاوي گفتمان هويت ملي در كتاب‌هاي مطالعات اجتماعي متوسطۀ اول از منظر لاكلائو و موف

A Study of National Identity Discourse in Iranian Junior Highschool Social Science Textbooks Based on Laclau and Muffe Theory

مدرسه ساز‌‌و‌‌كاري است كه دانش‌آموز با آن به‌تدريج وارد حيات سياسي-اجتماعي مي‌شود و رفتار اجتماعي را مي‌آموزد؛ بنابراين مدرسه و كتاب‌هاي درسي در جامعه‌پذير‌كردن دانش‌آموزان اثر بسزايي دارند. هدف از مطالعۀ پيش‌رو، واكاوي هويت ملي در كتاب‌هاي مطالعات اجتماعي دورۀ متوسطۀ اول ازمنظر لاكلائو و موف است. اين تحقيق در چارچوب تحليل گفتمان و با رويكرد پساساختارگرايانه صورت‌گرفته و سعي شده است در آموزش‌و‌پرورش، گفتمان كتاب‌هاي درسي و آموزشي دانش‌آموزان در زمينۀ كيستي جمعي آنان پاسخ يا پاسخ‌‌هايي داده شود. تحليل و تفسير داده‌ها بر‌مبناي فرآيند مفهوم‌سازي و با تكيه بر روش نشانه‌شناسي گفتماني سلطاني (1393) صورت گرفته است. نتيجۀ مطالعۀ حاضر حاكي از آن است كه اولويت‌دادن به گفتمان ديني، تعريف هويت ملي بر‌مبناي ايدئولوژي اسلامي، ارائۀ تصويري منتقدانه از تمام حكومت‌هاي پيش از ورود اسلام، ارج‌نهادن به انقلاب اسلامي، تقويت روحيۀ غرب‌ستيزي و خط‌كشي جهان به اسلامي / غيراسلامي از‌جمله اموري است كه يك دانش‌آموز تا 15 سالگي از متون كتاب‌هاي مطالعات علوم‌اجتماعي مي‌آموزد.

School is a mechanism, by which students gradually experience social-political issues and learn social behaviors. Therefore, school in general and textbooks in particular play a crucial role in students’ socialization. Textbooks as something that shape the structure of emotion in the school setting are the special characteristics of a country. Identity and specialness of a country are its logic and actually its mental image. In fact, textbook content is a stimulus that can be effective in shaping students' national beliefs. This study investigated national identity and how it was presented in Iranian Junior highschool the social science textbooks, as well as how educational discourse answered the question of collective identity in these books. The importance of such studies was to remind authors of the textbooks and educational planners so as to pay attention to identity components when designing the contents of these books and establish a balance in the texts in this regard. This differed from other studies on national identity since dealing with the issue differently. Researches on national identity have sought to answer the questions of what roles have textbooks in strengthening national identity or how religious identity is superior to other aspects of identity in the books under study, while there is less to do with reconstruction of identity.