تاريخچه نوين اخلاق در مطالعات علوم سلامت، بخش اول: كد نورمبرگ (سخن سردبير دوره 21 شماره 4)

The Modern History of Ethics in Health Research, First Part: the Nuremberg Code

اگر چه پرداختن به اصول اخلاقي در مطالعات سلامت از ديرباز مود توجه دانشمندان بوده است، با اين وجود، جهان در پايان جنگ جهاني دوم، شاهد تولد توجهي تازه به اخلاق در مطالعات علوم سلامت گرديد. علت اين امر هم آن بود كه پزشكان نازي (Nazi physicians) در طول اين جنگ خانمان‌سوز، انجام پژوهش‌هاي غير اخلاقي بر روي اسراي جنگي را مجاز دانسته و به انجام آن مبادرت ورزيده بودند [2-1]. از اين رو، در يك سلسله از سخنان سردبيري به هم پيوسته، راقم اين سطور سعي خواهد نمود كه به اختصار، اين تاريخچه نوين را در اختيار خوانندگان فرهيخته مجله قرار دهد. پس از خاتمه جنگ جهاني دوم و بعد از اينكه بيش از بيست جنايت‌كار جنگي در دادگاه نورمبرگ (Nuremberg) محاكمه شدند، كد نورمبرگ (Nuremberg Code) در سال 1947 ميلادي، به تصويب رسيد. اصل اساسي در اين كد اخلاقي آن بود كه براي هر گونه مطالعات باليني، جلب رضايت آگاهانه و داوطلبانه شركت‌كنندگان درمطالعه، ضروري است. از اين رو، تصويب كدنورمبرگ، سرآغازي مهم در تاريخچه مدرن اخلاق در مطالعات علوم سلامت به حساب مي‌آيد كه همچنان پس از گذشت سال‌ها، ارزش و اعتبار خود را حفظ كرده است [3]. با همه اهميت كدنورمبرگ، پس از گذشت مدت زمان نسبتاً كوتاهي از تصويب آن، دانشمندان دريافتند كه براي رفع برخي از ايرادهاي آن، بايد تدابير بيش‌تري انديشيد. براي مثال، در اين كد مشخص نشده بود كه چطور مي‌توان از افرادي كه دچار مشكلات شناختي (Cognitive impairment) نظير بيماري دمانس ( Dementia) هستند؛ رضايت آگاهانه و داوطبانه اخذ نمود؟ هم‌چنين، در كد نورمبرگ، هيچ اشاره‌اي به بررسي طرح مطالعه توسط يك كميته اخلاق نشده بود تا همه جوانب اخلاقي مطالعه مورد نظر قبل از اجرا را، به طور مستقل مورد بررسي قرار دهد [1]. از اين رو، براي رفع مشكلات مربوط به كدنورمبرگ و در سال 1964 ميلادي، بيانيه هلسينكي (Declaration of Helsinki) توسط انجمن جهاني پزشكي (World Medical Association) مورد تصويب قرار گرفت [4]. تشريح بيانيه هلسينكي، موضوع سخن سردبيري شماره آينده مجله خواهد بود.

No Abstract