پديد آورندگان :
باقري، شهلا دانشگاه خوارزمي - گروه جامعه شناسي , مطهري نژاد، مجيد دانشگاه امام صادق(ع) - دانشكده معارف اسلامي و فرهنگ و ارتباطات , سادات چاوشيان، محمدحسين دانشگاه اديان و مذاهب
كليدواژه :
خانواده محوري , سياست خانواده , روش هاي تحليل سياست , جمهوري اسلامي ايران
چكيده فارسي :
در جمهوري اسلامي ايران مانند ساير كشورها، سياست‌ها و قوانيني مربوط به «خانواده» اتخاذ شده و به تصويب رسيده است. در بخشي از اين سياست‌ها عمده توجه دولت به كنترل جمعيت و سياست‌‌‌هاي مرتبط با وضعيت زنان و كودكان بي‌سرپرست معطوف بوده است و در بخشي ديگر، اصلاح قوانين خانواده جهت افزايش نقش اجتماعي زنان در دستور كار قرار گرفته. در حوزه قانون‌گذاري نيز قوانيني همچون اصلاح قانون حضانت و نگهداري كودكان يا قانون تشكيل دادگاه خانواده، قوانيني نيستند كه بتوانند به ايفاي نقش مؤثر جهت خانوادگي‌گرايي و خانواده‌محوري بينجامند؛ بلكه قوانين به‌صورت تك‌جانبه به حمايت از يكي از اعضاي خانواده مانند زوجه يا فرزندان پرداخته است و نگاه نظام‌وار و نهادي به كانون خانواده وجود ندارد. بر اين اساس، پرسش اصلي پژوهش اين است كه «سياست‌ها، برنامه‌ها و قوانين مرتبط با خانواده در ايران داراي چه آسيب‌ها و خلأهايي است و چه نسبتي با خانواده‌محوري دارد؟» براي پاسخ به اين پرسش، مصاحبه و گفت‌وگو با نخبگان و صاحب‌نظران عرصه خانواده و سياست‌گذاري، ضروري است. ازاين‌رو با انجام مصاحبه و سپس به‌كارگيري روش تحليل مضمون،[1] داده‌‌‌هاي پژوهش تجزيه و تحليل مي‌شود. يافته‌‌‌هاي تحقيق حاكي از آن بود كه در عرصه سياست‌گذاري خانواده، نوعي آشفتگي نهادي و سازماني وجود داشته، و دوگانه «نهاد خانواده» و «نهاد بازار»، مطرح است. سياست‌ها و قوانين مرتبط با خانواده تا كنون نتوانسته به‌صورت نظام‌وار و با عنايت به اصل خانواده‌محوري تمام ساحت‌‌‌هاي مورد نياز را پوشش دهد؛ بلكه عمدتاً گفتمان توسعه و با رويكرد اقتصادمحور ديده شد و خانواده‌محوري موضوعيت نداشته است؛ اگر هم در جايي حمايت‌‌هايي وجود داشته، حمايت از يكي از اعضاي خانواده است، نه از نهاد خانواده.
چكيده لاتين :
In the Islamic Republic of Iran, as in other countries, policies and laws related to the "family" have been adopted and approved. In some of these policies, the government has focused on population control and policies related to the situation of women and orphaned children, and in another part, reforming family laws to increase the social role of women is on the agenda. In the field of "legislation", laws such as the amendment of the law on custody of children or the law on the establishment of family courts are not laws that can play an effective role in family-centered and "family-oriented"; Rather, the law unilaterally protects a family member, such as a wife or children, and there is no systematic and institutionalized view of the family unit. Accordingly, the main question of the research is "What are the disadvantages and gaps of policies, programs and laws related to the family in Iran and what is its relationship with the family-centered?" To answer this question, interviews and conversations with elites and experts in the field of family and policy-making are essential. Therefore, by conducting an interview and then using the content analysis method, the research data is analyzed. The findings of the study indicated that in the field of family policy-making, there is a kind of institutional and organizational turmoil, and there is a duality of "family institution" and "market institution". Family-related policies and laws have so far failed to systematically cover all the required areas, with respect to the family-centered principle; Rather, it was mainly a development-oriented discourse with an economy-oriented approach, and the family-centered approach was irrelevant; If there is support somewhere, it is to support a family member, not the family institution
