مباني فقهي رفاه عمومي و جايگاه آن در حكومت اسلامي

Jurisprudential principles of public welfare and its place in the Islamic government

زمينه و هدف: رفاه عمومي كه به معناي بهره‌مندي پيوسته و متعادل مردم از امكانات مادي به صورت مشروع و معقول است، همواره مورد توجه مكاتب بشري و الهي و تصميم‌گيران جوامع، بوده است. هدف از پژوهش حاضر بررسي مباني فقهي رفاه عمومي و تبيين جايگاه آن در حكومت اسلامي است. مواد و روش‌ها: ‌روش پژوهش به صورت توصيفي تحليلي بوده و جمعآوري اطلاعات بصورت كتابخانهاي است. يافته‌ها: شرع اسلام به عنوان مكتبي الهي، رفاه عمومي را در قالب مفاهيمي هم‌چون عدل، ياري رساندن به نيازمندان، محرومين و مستمندان، مورد توجه قرار داده است. با نگاهي عميقتر به مقاصد شارع حكيم، مشخص ميگردد در وضع احكام شرعي توجه فراواني به رفاه عمومي شده است. ملاحظات اخلاقي: در تمام مراحل نگارش، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانتداري مورد توجه بوده است. نتيجه‌گيري: براساس سياست‌گذاري‌هاي كلان اسلام، رفاه عمومي در شرع اسلام درقالب مفاهيمي همچون عدل، ياري رساندن به نيازمندان، محرومين و مستمندان و تامين امنيت و آزادي آن‌ها متبلور شده و به عنوان يكي از مقاصد شرع، مطرح مي‌گردد. وارسي‌هاي رفاه عمومي در شرع اسلام نشان از آن دارد كه در كنار رفاه مادي، رفاه معنوي نيز مدنظر قرار گرفته به گونه‌اي كه هر دو بعد جسمي و روحي انسان را در بر مي‌گيرد. نگرش اجتماعي به احكام اسلام، موجب مي‌گردد حاكم جامعه اسلامي بتواند با مديريت زكات، خمس، وقف، صدقات و قرض الحسنه گام‌هاي مهمي را در تحقق رفاه عمومي بردارد.

Background and Aim: "General welfare", which means continuous benefit and in moderation of people from divine blessings in a legitimate and reasonable way, has always been considered by human and divine schools and the decision-making of the rulers of societies. The article aims to investigate the jurisprudential principals of general welfare and its status in Islamic government. Materials and Methods: This research is of theoretical type and the research method is descriptive-analytical and the method of data collection is library and has been done by referring to documents, books and articles. Ethical considerations: In order to organize this research, while observing the authenticity of the texts, honesty and fidelity have been observed. Results: Islamic shari'a, as a divine school, has also considered public welfare in the form of concepts such as justice, helping the needy, the deprived and the needy. With a deeper look at the purposes of Shar'a, it is clear that in the case of religious rulings, a great deal of attention has been paid to the general welfare Conclusion: Shar'a Hakim has tried to reduce the class gap, poverty alleviation, mental and psychological peace in Islamic society and finally the realization of general welfare by disseminating rulings such as zakat, khums, charity, loans, endowments and alimony.