بررسي ارتباط نوسانات چرخندگي تغييرات اقليمي بارش‌هاي شمال غرب ايران (مطالعه موردي: ايستگاه سردشت)

Investigation of the relationship between vorticity fluctuations and precipitation in northwest of Iran (Case study: Sardasht station)

تغييرات اقليمي از ديدگاه بسياري از دانشمندان پديده طبيعي است كه در مدت‌زمان طولاني رخ مي­دهد. تأثير فعاليت­هاي بشر نيز باعث تشديد اثرات پديده تغييرات اقليمي، شدت روند اين تغييرات و تغيير زماني اين پديده نظير بارش مي­گردد. در بررسي تغيير اقليمي مي‌توان از پارامترهاي مختلف­ هواشناسي استفاده كرد ازجمله اين پارامترها مي­توان به چرخندگي اشاره كرد. چرخندگي مثبت و منفي در موج بادهاي غربي باعث ايجاد تغييراتي در نوع ريزش بارش مي‌گردد. هدف اين پژوهش بررسي ارتباط نوسانات چرخندگي بر بارش منطقه سردشت مي­باشد. ابتدا داده­هاي بارش روزانه از ايستگاه سينوپتيك سردشت اخذ و پس از تجزيه‌ و تحليل آماري داده­ها، با استفاده از نرم‌افزار گردس نقشه ­هاي سينوپتيك امگا، ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 ميلي بار، فشار سطح دريا و چرخندگي براي روزهاي نماينده استخراج و موردبررسي قرار گرفت. نتايج حاكي از ايجاد جبهه در سطح زمين در كليه نقشه ­هاي فشار سطح دريا در ايستگاه سردشت مي­باشد. همچنين در نقشه ژئوپتانسيل، منطقه مورد مطالعه در بخش وزش افقي چرخندگي مثبت فرود بادهاي غربي واقع‌شده كه باعث ايجاد شرايط ناپايدار در تراز 500 ميلي بارشده و موجبات صعود رطوبت را فراهم كرده است. در سطح زمين، مهم­ترين منابع رطوبتي كه باعث تقويت جبهه و بارش در ايستگاه‌ موردبررسي شدند درياي سياه، مديترانه و خزر بود. جهت وزش باد در سطح زمين به‌صورت شمال شرقي- جنوب غربي و در سطح بالا غربي، جنوب غربي و شمال غربي بود. در اغلب روزها شاهد سلطه يك سامانه سيكلوني در منطقه مي‌باشيم كه با ايجاد شرايط ناپايدار توسط جبهه، بارش رخ‌داده است. در نقشه امگا، كليه روزها ناپايدار بوده و هسته­ هاي امگاي منفي در ايستگاه سردشت شكل­ گرفته است. نقشه چرخندگي نشان از تأثيرگذاري چرخندگي مثبت در اين ايستگاه مي­باشد كه موجب ريزش بارش بخصوص بارش مايع در منطقه شده است.

Positive and negative vorticity in the westerly winds wave cause changes in the type of precipitation. The purpose of this study is to investigate the relationship between vorticity fluctuations and precipitation in Sardasht region. First, daily precipitation data were obtained from Sardasht synoptic station and after statistical analysis of the data, synoptic maps of Sea level pressure (SLP), 500 millibar Geopotential height (HGT), omega and vorticity for representative days were extracted and analyzed using GAREDS software. The results indicate the creation of a front at surface in all SLP maps at Sardasht station. Also in the HGT map, the study area is located in the PVA section of the west wind troughs, which has created unstable conditions at the level of 500 millibar and has caused the rise of humidity. At sea level, the most important sources of moisture that strengthened the front and rainfall at the station were the Black Sea, the Mediterranean and the Caspian Sea. The direction of wind at sea level was northeast-southwest and in the upper level was west, southwest and northwest. Most of the day, we see the dominance of a cyclonic system in the region, which has occurred due to the creation of unstable conditions by the front. On omega map, all days are unstable and negative omega cores are formed in Sardasht station. The vorticity map shows the effect of positive vorticity in this station, which has caused precipitation, especially liquid precipitation in the area.