مقايسه، تحليل و رتبه‌بندي شاخص‌هاي ظرفيت سازگاري اثرگذار بر خشكسالي در اكوسيستم مرتعي شهرستان ملارد

Comparison, analysis and ranking adaptation indices affecting drought in the rangeland ecosystem of the Malard County

مراتع يكي از ثروت‌هاي حائز اهميت براي نسل‌هاي كنوني و آينده است كه نقش بسيار مهمي در تعادل بوم‌شناختي، درآمدزايي و توسعه روستايي دارد. امروزه به دلايل مختلف سرعت تخريب و بهره‌برداري از اين مراتع، بسيار بيشتر از روند تجديد و احياء آن مي‌باشد و همين پديده باعث نابودي سطوح گسترده‌ اي از خاك و پوشش گياهي مراتع شده است. اجراي طرح­ هاي مديريت مشاركتي منابع طبيعي با افزايش سرمايه­ هاي اجتماعي و مالي باعث افزايش ظرفيت سازگاري بهره­ برداران مرتع در مواجه با بحران­ هاي زيست محيطي مي ­گردد. هدف از تحقيق حاضر، مقايسه و بررسي شاخص‌هاي اجتماعي-اقتصادي عمليات حفاظت آب و خاك در شهرستان ملارد است. در اين پژوهش، شاخص‌هاي ظرفيت سازگاري بر اساس آزمون‌هاي آماري و پرسشنامه ظرفيت سازگاري در دو گروه سامان­ هاي عرفي تحت پوشش طرح مديريت مشاركتي منابع طبيعي (طرح تعميم ترسيب كربن) و خارج از محدوده اين طرح مقايسه شدند. نتايج آزمون تي تك نمونه ­اي براي مقايسه شاخص­ هاي ظرفيت سازگاري در بين دو گروه سامان­­ عرفي نشان داد كه از ميان پنج مؤلفه (منابع مالي، اطلاعات، مهارت‌ها و مديريت، زيرساخت‌ها، مؤسسات و شبكه‌ها و تساوي حقوق)، به جز مولفه تساوي حقوق، باقي مؤلفه­ ها در درون و بيرون محدوده طرح داراي اختلاف معني­ دار هستند و سامان­ هاي عرفي درون طرح مديريت مشاركتي داراي ميانگين بالاتري نسبت به سامان­ هاي عرفي خارج از محدوده طرح هستند. در سامان­ هاي عرفي درون محدوده طرح مؤلفه مالي و در سامان ­هاي عرفي خارج از محدوده طرح نيز مؤلفه زيرساختي داراي اثرگذاري بيشتري در افزايش ظرفيت سازگاري است.

Rangelands are one of the important resources for present and future generations, which plays a very important role in ecological balance, income and rural development. Nowadays, due to various reasons, the rate of destruction and utilization of rangelands is much greater than the process of its renewal and rehabilitation, and this phenomenon has destroyed a wide range of soil and vegetation cover of rangelands. Natural resource co-management projects increase social and financial capital and improve rangeland beneficieries adaptive capacity faced with environmental crises. Present study seeks to compare and investigate socio-economic indicators of water and soil conservation operations in Malard district. In this study, adaptive capacity indicators of two traditional boundaries covered by the project of co-management of natural resources and two out of this area were compared based on statistical tests and adpative capacity questionnaire. One-sample t-test results for comparing adaptive capacity indicators in two traditional boundaries showed that out of five components (financial resources; information; skills and management; infrastructures, instittions, and networks; and equality of rights), except the component of equal rights, others showed significant difference inside and outside the project area. It was found that this indicator was higher in traditional boundaries covered by project. Within those traditional boundaries located within the project area, the financial component was more effective in increasing the adaptive capacity and within those traditional boundaries located out of the project area; infrastructure was more effective in enhancing adaptive capacity.