پديد آورندگان :
فرخي، حبيب اله دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيروان - گروه باغباني , اصغرزاده، احمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيروان - گروه باغباني , كاظمي صمدي، مليحه دانشگاه آزاد اسلامي واحد بجنورد - گروه شيمي
كليدواژه :
آنتي اكسيدان , اقليم , سافرانال , رطوبت نسبي , زعفران , فلزات سنگين
چكيده فارسي :
زعفران به عنوان با ارزشترين محصول كشاورزي و دارويي جهان ، جايگاه ويژهاي در بين محصولات صنعتي و صادراتي ايران، دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسي تغييرات صفات كمي، كيفي، فيزيولوژيكي و تجمع فلزات سنگين در نمونه هاي كشت شده زعفران در سه استان مهم توليد اين گياه دارويي، خراسان هاي شمالي (شهرستان شيروان)، رضوي (شهرستان تربت‌حيدريه) و جنوبي (شهرستان قائن) به‌صورت طرح آزمايشي بلوك كامل تصادفي در سه تكرار در سال زراعي 99-1398 انجام شد. در اين پژوهش صفات كمي (عملكرد گل و كلاله)، كيفي (محتواي سافرانال، پيكروكروسين و كروسين به روش آبي استخراج و اندازهگيري با اسپكتوفتومتري)، صفات فيزيولوژيك (آنتوسيانين، فلاونوئيد، فنل كل، و فعاليت آنتي اكسيداني به روش الكلي استخراج و اندازهگيري با اسپكتوفتومتري) و ميزان تجمع فلزات سلنيوم، سرب و نيكل (استخراج به روش اسيدي و اندازهگيري با جذب اتمي) بررسي شد. همچنين تاثير پارامترهاي اقليمي بر عملكرد كمي و كيفي آن بررسي شد. نتايج نشان داد كه نمونههاي كشت شده در سه استان خراسانهاي شمالي، رضوي و جنوبي از نظر صفات كمي، كيفي، فيزيولوژيكي و تجمع فلزات تفاوت معنيداري دارند. استان خراسان شمالي و رضوي با بالاترين عملكرد گل و كلاله و همچنين محتواي سافرانال و كروسين، بيشترين كميت و كيفيت را داشتند. همچنين بيشترين محتواي آنتوسيانين، فلاونوئيد، فنل كل، فعاليت آنتي‌اكسيداني و سرب در نمونههاي استان خراسان شمالي مشاهده شد. دو پارامتر اقليمي محتواي رطوبت نسبي و ميانگين بارش ساليانه همبستگي بالايي با عملكرد كمي و كيفي داشتند و از عوامل محيطي تأثيرگذار بر كميت و كيفيت زعفران محسوب ميگردد. به‌طور كلي، استان خراسان شمالي و رضوي از نظر عملكرد كمي و كيفي زعفران از مزيت قابل توجهي در مقايسه با استان خراسان جنوبي برخوردار بودند.
چكيده لاتين :
Saffron (Crocus sativus L.) the most valuable agricultural and pharmaceutical product in the world, has a special place among Iran's industrial and export products. The aim of this study was to study the changes in quantitative, qualitative, physiological traits, and heavy metals accumulation in cultivated saffron samples in three important saffron producing provinces, North Khorasan (Shirvan city), Razavi Khorasan (Torbat-Heydariyeh city), and South Khorasan (Ghaen city), based on a randomized complete block design with three replications in 2019-2020 crop year.In this study, quantitative traits (flower and stigma yield), qualitative traits (safranal, picrocrocin, and crocin content extracted by aqueous method and measured by spectrophotometry), physiological characteristics (anthocyanin, flavonoid, total phenol, and antioxidant activity extracted by alcohol andmeasured by spectrophotometry) and the selenium, lead, and nickel metals accumulation (by acid extraction and atomic absorption measurements) were investigated. Also, the effect of climatic parameters on quantitative and qualitative yield was investigated. The results showed that the samples cultivated in these provinces had significant differences in terms of quantitative, qualitative, physiological, and metal accumulation characteristics. North and Razavi Khorasan provinces with the highest flowers and stigmas yield, as well as safranal and crocin content, had the highest quantity and quality.In addition, the highest anthocyanins, flavonoids, and total phenol content, antioxidant activity, and lead content was obtained in North Khorasan province. The two climatic parameters of relative humidity content and average annual rainfall had a high correlation with quantitative and qualitative yield and are the most influential environmental factors on the quantity and quality of saffron. In general, North and Razavi Khorasan provinces had a significant advantage in terms of quantitative and qualitative yield of saffron compared to South Khorasan provinces.
