تحليل انتقادي تعريف عقد مرابحه در حقوق بانكي ايران

Critical analysis of the definition of Murabaha Contract in Iran Banking Law

حقوق بانكي كشور بعد از انقلاب اسلامي دستخوش تغييرات بنيادين شد و تطابق امور قانوني با فقه و شرع مبين در اولويت قرار گرفت. براي حذف بهرة ثابت از نظام بانكي كه ربا ناميده مي­شد بانك­ها مطابق قانون عمليات بانكي بدون ربا مكلف شدند تا از عقودي كه مورد تاييد شرع اسلام و فقه اماميه است استفاده كنند. به همين خاطر، در ماده 98 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران مصوب 1389 قرارداد مرابحه به قراردادهاي بانكي ملحق شد و آيين­نامه اجرايي و دستورالعمل اجرايي آن توسط هيئت وزيران مورد تصويب قرار گرفت. مرابحه از اقسام بيع است و قراردادي است لازم، مغابنه­اي، معوض و تمليكي كه باعث انتقال مال مي­شود و طي آن بانك به عنوان عرضه­كننده مبادرت به خريد مال مورد نياز متقاضي مي‌كند و سپس با اعلام بهاي تمام شده كه شامل قيمت مال و هزينه­هاي جانبي ديگر نظيرحمل و نقل و بيمه است و ضمن تعيين سود مورد نظر خود بر اساس بهاي تمام شده مبادرت به انعقاد قرارداد با متقاضي و انتقال مال به وي مي‌كند. در اين مقاله تعريف مرابحه در آيين­نامه اجرايي مورد تحليل قرار مي‌گيرد و ضمن مقايسه با تعاريف موجود در فقه اماميه و دكترين حقوقي ايران ايرادات وارده بر آن مورد بحث قرار مي­گيرد.

Iran Banking Law was changed basically after the Islamic Revolution, and adjustment of legal affairs with the jurisprudence and law was preferred. To eliminate the fixed interest from the banking system called Reba (usury), banks were charged to use the contracts confirmed by Islamic Law and Imami Jurisprudence based on The Law for Usury (Interest)-Free Banking. Hence, in article 98 of the 5-year Development Plan of the Islamic Republic of Iran (2010), the Murabaha contract was attached to banking contracts and the executive regulation and the executive instruction was approved by the Board of Ministers. Murabaha is one type of sale, and a binding, Deceptive, reciprocal, and possessive contract, which causes property transfer. Due to the contract, the bank as the supplier takes measures to buy needing property of the applicant. Then, with the announcement of the expenses such as property price and other expenses like transportation and insurance costs, and with the determination of the desired profit based on the price, the bank takes measure to conclude the contract with the applicant and property transfer. In this study, the definition of Murabaha is analyzed in the executive regulation. In addition to comparing it with the definitions in Imami Jurisprudence and Iran's legal doctrine, the objections on that are discussed.